Мақалада 1960 жылдың 1 желтоқсанынан бастап Павлодар индустриалды институтында (ПИИ) оқу процесі басталған күннен бастап Энергетика факультетінің дамуына талдау жасалды. ПИИ кадр мәселесін шешу үшін, атап айтқанда, Ертіс өңіріндегі Павлодарда өнеркәсіптік-энергетикалық және аграрлық секторларындағы экономикасын дамытуға білікті инженерлермен қамтамасыз ету үшін ашылды. Өткен ғасырдың 60-жылдарында ПИИ қалыптасу кезеңінде оқу үрдісінде, зертханалар мен арнайы кабинеттерді, кітапхана қорымен жабдықтауда ғана емес, сонымен қатар өңір кәсіпорындарының бағдарларының өзгеруіне байланысты мамандықтар қорында да тұрақсыз жағдай орын алды. 1976 жылы маусым айында факультет екі факультетке – энергетикалық («Электр станциялары», «Электр желілері мен жүйелері» және «Өнеркәсіптік жылу энергетика» мамандықтары) және өнеркәсіптік кәсіпорындарды электрмен жабдықтау («Өнеркәсіптік кәсіпорындар мен қалаларды электрмен жабдықтау» мамандығы) болып қайта түрленді. Факультеттердің қайтадан кері бірігуі 11 жылдан кейін, яғни 1987 жылдың қыркүйегінде орын алды. 90-шы және 2000-шы жылдарда қайта құру жылдары – ал ол дегеніміз, университет пен факультет құрылымдарына әрдайым өзгеріс енгізген жылдар. Бірақ оған қарамастан факультет өзіндік дәстүрлерді, профессор-оқытушылар құрамының негізгі әлеуетін сақтай алды. Факультет еңбек нарығының қажеттіліктеріне уақтылы жауап бере алатындығын көрсете алды, оған жаңа мамандықтардың ашылу фактілері дәлел бола алады. 2009 жылғы 18 қыркүйекте С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университет. Университеттердің Ұлы Хартиясына қол қойды. Яғни бұл істің нәтижесінде 2010 жылы Қазақстан Болон үрдісінің қатысушысылар қатарына енді. 2014 жылдан бастап әр 5 жыл сайын факультетің мамандықтары халықаралық аккредиттеу рәсімінен сәтті өттіп келді және өтуде де. Қазіргі уақытта білім берудің (бакалавриатта, магистратурада, докторантурада) барлық үш деңгейінде білім беру бағдарламаларында (мамандықтарда) білім беру бағдарын жүзеге асыруға арналған халықаралық сертификаттары бар. Бүгінгі таңда энергетика факультетінің ұйымдық құрылымы деканаттан, 3 кафедрадан (жылу энергетика; электротехника және автоматтандыру; электро энергетика) тұрады. «Энергетика» факультетінде «Электро энергетика» және «Жылу энергетика» мамандықтары бойынша екі диссертациялық кеңесі іске асырылады.

https://doi.org/10.48081/SJEC5176

2025

Выпуск 2

Мақалада дәстүрлі ток қорғанысына тиімді альтернативтік болып табылатын қорғаныс ұсынылған. Металл өзектері бар токтың (ТТ) металды қажет ететін өлшеу трансформаторларын қолданбай, Электр қондырғыларының (ЭҚ) зақымданудан ресурс үнемдейтін релелік қорғанысын (РҚ) құру өткен ғасырдың 60-жылдарында басталды. Бұл трансформаторлар бүгінгі күнге дейін өзекті. Жұмыстың ғылыми жаңалығы–орамалардағы қорғаныстарды құру теориясын одан әрі дамыту. Ол магнит өрісінің (МӨ) индукциясын әр түрлі режимдерде және комплектік тарату құрылғысының (КТҚ) ұяшығының ішіндегі нүктелерде өлшеуге негізделген және олардың мәндері онымен қоректенетін ЭҚ-дағы фазааралық зақымдануды анықтау үшін жеткілікті. Ораманың кернеу датчигі сияқты және қорғаныс конструкциясы ретінде екілік рөлі өте маңызды. Ол ұяшықтың ток өткізгіш шиналарындағы токтар тудыратын МӨ-ға реакция жасайды. Ораманы минималды қашықтықты сақтай отырып, МӨ сезіну үшін ток өткізгіш шинаның жанына орнатады. Зерттеудің мақсаты қарапайым: орамаларда орындалған КТҚ ұяшығына қосылған әртүрлі ЭҚ үшін жаңа, ресурстарды үнемдейтін қорғауды әзірлеу. Бұл қорғаныс қосылған ЭҚ-ны ажыратпай, қондырғыларды қашықтан басқаруға мүмкіндік береді. Мақалада ұяшыққа қосылған ЭҚ зақымданудан қорғауды жүзеге асырудың жаңа конструктивтік шешімі берілген.

https://doi.org/10.48081/MBSO8608

2025

Выпуск 2

Статья посвящена разработке селективного метода определения поврежденной линии при однофазном замыкании на землю, основанного на сравнении угла и амплитуды токов нулевой последовательности линий с учетом переходного сопротивления. Наличие переходного сопротивления существенно усложняет процесс обнаружения повреждения, так как приводит к снижению однофазного тока замыкания на землю на поврежденной линии или на шинах и емкостных токов неповрежденных линий. В работе особое внимание уделяется анализу токов нулевой последовательности, их амплитуды и угла, как основным диагностическим признакам, позволяющим осуществить селективное определение места замыкания — на шинах распределительных устройств или на отходящих фидерах линий. Проведен анализ влияния величины переходного сопротивления на параметры токов нулевой последовательности, что позволило выработать критерии выбора алгоритма работы защиты. Разработка принципов действия защиты основана на моделировании переходных процессов в программной среде Matlab, что обеспечило возможность детального исследования динамики аварийных режимов и оценки работоспособности предлагаемой релейной защиты от замыкания на землю. В результате были предложены алгоритмы, учитывающие не только амплитуду, но и угол токов нулевой последовательности, что существенно повышает чувствительность и селективность защиты. Полученные результаты могут быть использованы при проектировании централизованных систем релейной защиты от замыкания на землю с целью повышения селективности, чувствительности и быстродействия срабатывания направленной защиты от замыкания на землю, а также обеспечения бесперебойности электроснабжения в распределительных сетях, что в свою очередь позволит упредить повреждение или преждевременный выход из строя электрооборудования, снизить затраты на работы по техническому обсуживанию и ремонту электроборудования, снизить риск электротравматизма для оперативного персонала.

https://doi.org/10.48081/ORKU1028

2025

Выпуск 2

Industrial automation and control equipment are witnessing unprecedented advancements, with a multitude of technologies now available to flow through the value chain. Competing against each other, it is increasingly challenging for decision-makers to choose the most effective solutions. With so many manufacturers now offering products, industry professionals often lack the insights required to make proper comparisons. This situation results in inefficiencies and poor investments. This challenge is particularly pronounced in areas such as power generation, manufacturing, and other industries where these analytics are used, but no standardized parameter checks were taken on analytics. This study focuses on these aspects by showcasing a thorough reflection of prominent automation and control technologies, assessing their profiling parameters, and respective brand-specific advantages. This thesis employs a “mixed-methods approach” that rests on quantitative and qualitative analysis, both based on a unique dataset synthesized from publicly available data. The research assists industry professionals, procurement experts, and decision-makers in making better selections, resulting in greater efficiency, lower costs, and improved industrial automation strategies.

https://doi.org/10.48081/BQDI1971

2025

Выпуск 2

Жалыннан шығатын сәуледегі ақпараттарды қолдану жану процесінің күйін бағалаудағы негізгі әдістің бірі болып табылады. Тәжірибеде мұндай зерттеуді қарапайым әдіспен, яғни минимал диагностикалық сигналдарды пайдаланып жүргізу маңызды. Жалынның атап айтқанда турбулентті шаң жалынының құрылымы біртекті емес болғандықтан, оттықтың жұмысшы нүктесінің өзгерісіне жалынның қай бөлігі сезімтал келеді деген сұрақ туындайды. Мақалада жалынның анықтауға болатын бірнеше ғана геометриялық параметрлері қарастырылған. Олардың жану процесінің аномалды, яғни тұрақсыз жану күйін анықтауға жарамдылығы бағаланды. Процесті бағалауға қажетті көптеген айнымалыларды интерпретациялау күрделі болғандықтан олардың пайдасы болмады. Айнымалылар санын қысқару мақсатында, сондай-ақ, ұсынылған көрсеткіштердің жану стехиометриясының өзгерісіне сезімтал екенін анықтауда негізгі компоненттерді талдау қолданылды. Жұмыста кескіндерді өңдейтін бейне жолақтың жалынның жыпылықтау жиілігіндегі ақпаратты қолданып, белгілі бір деңгейде жану процесін диагностикалайтыны көрсетілді. Жоғарыда айтылған көрсеткіштердің мәндері зерттелетін жалын мен камераның өзара орналасуына тәуелді. Осы себептен камераны екі түрлі орынға орналастырып сыналды. Жалын пішінін талдау мен жалынның пульсация жиілігін талдаумен біріктіру жақсы нәтиже беретін сияқты. Мақаланың ғылыми жаңалығы – шығарылатын қалдықтар деңгейін азайтатын жану технологияларын енгізу арқылы жанама әсерлерді барынша азайту мақсатында жану процесінің диагностикасын қолдану қажеттігіне негізделеді. Сонымен қатар, диагностикалық сигнал ретінде Фурье дескрипторы түрінде өрнектелген жану пішінін қолдану мүмкіндігі де зерттелді.

https://doi.org/10.48081/KTON6739

2025

Выпуск 2

Анализ и прогнозирование электрической нагрузки являются неотъемлемой частью современного энергоменеджмента. Случайный характер изменений в потреблении электроэнергии, обусловленный множеством внутренних и внешних факторов, требует применения статистических методов для построения точных прогнозов. В данной работе рассматриваются различные подходы к прогнозированию электрической нагрузки, используемые для принятия управленческих решений на разных временных горизонтах. Долгосрочные прогнозы служат основой для долгосрочного планирования, а оперативные прогнозы позволяют оперативно реагировать на изменения в потреблении электроэнергии и оптимизировать работу предприятия в режиме реального времени. В работе рассматривается актуальная проблема прогнозирования электрической нагрузки на угольных шахтах. Для принятия обоснованных решений в области энергоменеджмента необходимо оперативное предсказание потребления электроэнергии. В этой работе рассмотрены различные методы оперативного прогнозирования, такие как скользящее среднее, экспоненциальное сглаживание и метод линейной регрессии. В качестве данных использованы часовые значения электроэнергии трансформаторов поверхности шахты им.Костенко. Время прогноза составляет 2 часа вперед, где сравниваются точность различных моделей. Полученные прогнозы сравниваются с фактическими данными за 23-24 часа. Сравнение визуализируется графически и представлены в табличной форме. Результаты исследования позволяют выбрать наиболее подходящий метод прогнозирования для конкретных условий шахты им.Костенко и оптимизировать управление энергопотреблением.

https://doi.org/10.48081/HVLD5624

2025

Выпуск 2

This paper considers the issue of increasing the efficiency of low-power wind power plants, i.e. those operating in areas where the wind speed is 3-5 m/sec. It is said that improving the efficiency of a wind power plant, in these conditions, acquires a primary role. But on the other hand, there is Betz's law, which limits the possibilities of using wind energy. Based on this law, ideally, a wind power plant can use a maximum of 59% of the wind flow energy. In practice, this percentage is much more modest. Despite the efforts of leading engineers in this field, their results are still very modest. In this paper, a very simple technology is proposed to improve the efficiency of wind power plants. This technology is based on the use of a rotating magnetic field to generate additional electrical energy during the operation of a wind power plant. The paper presents a technology for obtaining a rotating magnetic field and obtaining additional electrical energy. The resulting wind power plant was called a hybrid wind power plant.

https://doi.org/10.48081/VQBY2347

2025

Выпуск 2

In 2024, the issue of «electricity theft» remains relevant in Kazakhstan, especially amid the projected electricity shortage, which, according to JSC «KEGOC», may exceed 1.025 GW. This situation forces the government of the Republic of Kazakhstan to consider measures such as importing electricity from the Russian Federation or introducing consumption restrictions for domestic users. With increasing tariffs and resource shortages, illegal connections place an additional burden on the energy system, leading to financial losses for energy companies and reducing the reliability of power supply. This article examines a monitoring system for electricity consumption aimed at detecting «unauthorized connections» and excessive power usage. An AI-based automated management system analyzes electricity consumption in real-time, comparing it with the nominal average value stored in a database. If the consumption exceeds the set limit by 10%, the program triggers an alarm by sending notifications via SMS to the subscriber's phone, the Telegram messenger, and activating an alarm signal on the control panel or management system. If the consumer fails to respond within 10 minutes, the system automatically disconnects power on all phases, preventing possible overloads and unauthorized consumption. AI-based automated monitoring systems can track electricity consumption in real-time, detect anomalies, and quickly respond to unauthorized connections. This capability helps minimize financial losses, enhance control over power grids, and improve power supply reliability. AI-driven information technologies are becoming key tools in preventing electricity theft and unauthorized electricity usage, including in the Republic of Kazakhstan.

https://doi.org/10.48081/QJTB2480

2025

Выпуск 2

Предложен вариант решения одной из многочисленных задач принципиально нерешенной проблемы энергетики – построение новой системы релейной защиты без использования громоздких, металлоемких и дорогостоящих трансформаторов тока. Представлены способ построения защиты, устанавливаемой с питающей стороны двух параллельных линий электропередачи, и устройство, его реализующее. Защита выполнена на основе магнитоуправляемых контактов (герконов), благодаря чему не нуждается в указанных традиционных датчиках тока для получения информации о токе в фазах линий. Для выявления поврежденной линии контролируется не только время между срабатываниями герконов установленных вблизи одноименных фаз, как в уже известном способе, но и величины токов в этих фазах. Показано, что для реализации этого принципа необходимо установить вблизи каждой фазы по два магнитоуправляемых контакта. При этом один геркон имеет больший порог срабатывания, чем второй. Геркон, имеющий меньший порог срабатывания, используется для измерения времени, а второй геркон – для измерения тока. Приведена схема защиты на основе логических элементов. Подробно рассмотрено поведение защиты как при отсутствии коротких замыканий на защищаемых параллельных линиях, так и при их наличии.

https://doi.org/10.48081/NEPW2130

2025

Выпуск 2

В данной статье рассматриваются новая технологическое решение конструкции с механическим отводящим механизмом от не эффективной зоны при вращениях крыльев вертикально- осевого ветродвигателя. Основная цель исследования – создание простой конструкций решающей повышение КПД с обгоняющим механизмом расположений крыльев ветродвигателя относительно друг друга с учетом простаты изготовления с анализом технологичности учитывающий снижение технологической себестоимости. Исследование новой конструкций для отводящего механизма было проведено патентный анализ зарубежных и отечественных схожих систем отведения крыльев ветродвигателя относительно друг от друга. Результаты конструкций обгоняющего механизма показывают, что изменение крыльев относительно друг друга на 30 градусов показывает, что скорость воздушного потока значительно влияет на тяговую силу и скорость вращения ветроколеса. В ходе применение обгоняющего механизма установлено, что максимальная тяговая сила достигается за счет отведение от ветровой тений крыла, находящегося в одной линий рядом расположенного крыла ветродвигателя. Предлагаемая конструкция может быть использованы для дальнейшего проектирования более эффективных ветроустановок, обладающих улучшенными аэродинамическими характеристиками. Данная конструкция также подчеркивает значимость оптимизации конструкции ветродвигателя для достижения большей производительности и простаты изготовлений с низкой технологической себестоимости.

https://doi.org/10.48081/QHDO7813

2025

Выпуск 2