Материалы статьи относятся к сфере альтернативной энергетики и могут быть использованы для электроснабжения отдельных автономных потребителей, в частности сельских поселений, коттеджных, дачных поселков, комплексов отгонного животноводства, поливного земледелия и других фермерских хозяйств, малых предприятий различного назначения, отдаленных нефте- и газопропромысловых участков. В статье приведен анализ автономных систем электроснабжения с конструкциями ветроколес подобных приведенному в статье, но имеющие ряд недостатков, которые затрудняют их применение на практике. Рассмотрен вариант ветрогенератора, ранее разработанный авторами статьи, у которого имеется два встречно вращающихся ветроколеса, который обладает преимуществами по сравнению с известными ветрогенераторами. Далее предложена конструкция ветрогенератора на базе разработки авторов и принципиальная схема управления ветрогенератором и схема автономного электроснабжения, которые являются дальнейшим развитием как ветрогенерирующих установок, так и схем автономного электроснабжения. Кроме этого в статье приведена конструкции стендов для выполнения экспериментальных исследований ветроэнергетических характеристик ветрогенераторов и фотография разработанного лабораторного образца ветроустановки со встречновращающимися ветроколесами в ходе испытаний в реальных условиях.

https://doi.org 10.48081/VDFE3105

2022

Выпуск 2

Аннотация. Зерттеудің мақсаты мобильдік қосымшанынң концептулды моделін сызудың үлкен мағыздылығын қарастырып, оны эксперимент арқылы дәлелдеп көрсету болып табылды. Осы мақсатқа жету үшін студенттердің қозғалысын бақылайтын мобильдік қосымшаның концептуалды моделі көрсетілген. Сонымен қатар модельдеудің басты мақсаттың бірі моделдеу диаграммалардың арасында тиістісін таңдап қосымшаның бөлшектерінің арасындағы логикалық қатынасты дұрыс көрсету, біздің жағдайды Use Case және Sequential диаграмма арқылы қосымша қолданушысымен оның әрекетінің моделін, әрі сол бизнес-процесстерді декомпозициалауын көрсету. Себебі қосымшаның концептуалды моделі арқылы қосымшаның пайланушыларының әрекеттерін және солардың өзара қатынасын көрсетіп бағдарламаушының қателерінің алдын алу болып табылады. Аталмыш эксперимент бойынша, топқа бөлінген бағдарламалаушылардың жіберілген қателері есептелініп, пайыз қатынасымен көрсетілді, яғни концептулды модельмен істеген топта 20% қате кетті, ал модельсіз жасаған топта 65% қате кетті. 65% қате концептуалды модельдегі көрсетілген объектілердің өзара қатынастарын алмастырып алудан тұрады. Яғни объектілерге әрекеттер дұрыс тағайындалмаған, бағдарламалаушылар мәселені дұрыс түсінбеген, бірнеше рет есепті қайталап жібергені кездесті. 20% қате бағдарламалаушылар өздігінен қандайда бір функция қосыт, ол функция басқа бір функцияға әсері тигеннен шықты.

https://doi.org 10.48081/GOVY7026

2022

Выпуск 2

Мақалада геокеңістік кескіндерін зерттеуде жеке аналитикалық есептерді шешуге пайдалануға болатын ең танымал ақысыз онлайн-ресурстар қарастырылған. Earth Explorer, LandViewer, EO Browser тәрізді сервистердің атқаратын қызметтеріне талдау жасалып, Солтүстік Қазақстан ауылшаруашылық тәжірибе станциясының 134,8 га шалғынды жерінің бақылау полигонына EOS Land Viewer және EO Browser платформаларында зерттеу жүргізілген. Зерттеу барысында осы платформаларда деректер қоры, талдау, экспорттау және аналитикалық мүмкіндіктері, Time Series Analysis функциясының соңғы 4 жыл нәтижесі, ауылшаруашылық дақылдарының өнімділігін болжау, өнімділік карталары, вегетация карталары, тұқым/тыңайтқыш карталарын алу, арналар комбинациясын таңдау, тәжірибе станциясында өсетін дәнді дақылдар жайлы ақпаратты алу тәрізді функцияларына тоқталған. Осы сервистердің қызметтеріне саралай келе, бүгінгі таңда бар геоақпараттық жүйелер ақылы және ашық бастапқы кодтар геоэкологиялық карта жасауда кез келген дерлік зерттеулерді жүргізуге мүмкіндік беретінін атауға болады. Ең бастысы, ГАЖ қолданушысының (зерттеушінің) қарастырылатын тақырыптың, қойылған тапсырманың мәнін түсінуі және жұмысты орындауға арналған әдіс пен бағдарламалық құралды таңдауда өз бетінше шешім қабылдауы болып табылады. Алайда, осылардың ішінде ең жылдам, мүмкіндіктері мол EOS Data Analytics халықаралық компаниясының Land Viewer геоаналитикалық сервисін ерекше атап өтуге болады.

https://doi.org 10.48081/IBMC4367

2022

Выпуск 2

Бұл мақалада MATLAB бағдарламалау тілінде басқару процесінің электр желісінің жүйелерін модельдеу туралы ақпарат берілген. Берілген модельдеуімізге сәйкес кеңістік күйінде RLC моделі құрылды. Модельдеу барысында динамикалық алгебралық теңдеулерден арылып, қарапайым дифференциалдық теңдеулер жиынтығын қолдандық. Сондай-ақ бірінші ретті екі дифференциалдық теңдеуін және тізбектің кернеу теңдеуін жазу үшін Кирхгофтың кернеу Заңы (KVL) қолданылды. Тұрақты айнымалы күйдегі сызықты емес үздіксіз жүйе үшін тұрақты режимде сәйкес сызықтық модель алынды. MATLAB бағдарламалау тілі Simulink ортасында модельді құру үшін графикалық пайдаланушы интерфейсін ұсынады. Ол сандық интеграцияны автоматты түрде жасауға мүмкіндік береді. Жазылған теңдеулердің шешімдері Simulink параметріндегі конфигурация тілқатысу терезесінде көрсетіледі. Динамикалық модельдерді құру әдістерінің екі түрі ұсынылған. Біріншісі интеграторға негізделген. Бұл әдіс дифференциалдық теңдеулерді түсінуге көбірек сәйкес келеді, онда туындылар мен күйлер интегратормен бөлінеді. Балама тәсіл ретінде S-функциясы берілген. S-функция блогында бүкіл жүйе кірістер мен шығулармен бірге бір блокқа біріктіріледі. Мақала жазу барысында берілген модель интегратор негізінде құрылды және Simulink қосымшасының MATLAB бағдарламалау тілінде қабылданған әдістердің сипаттамасы келтірілді.

https://doi.org 10.48081/SNKG7114

2022

Выпуск 2

В современном мире задачам управления характерны всевозрастающая сложность систем управления, требования устойчивости и высокого качества в условиях многомерности, неопределенности и нелинейности реальных систем. Электротехнические системы с генерирующими источниками являются нелинейными, а детерминированный хаос с порождением «странных аттракторов» является внутренним свойством любой нелинейной динамической системы. В статье предлагается метод исследования детерминированного хаотического режима электротехнической системы с тремя генераторами универсальным градиентно-скоростным методом вектор-функций А. М. Ляпунова. В общей постановке исследование системы на робастную устойчивость состоит в указании ограничений на изменение неопределенных параметров, где динамическая система сохраняет устойчивость. Поэтому актуальной становится необходимость создания таких автоматических систем, которые при изменяющихся параметрах объекта и влиянии внешних возмущений оставались бы не только в устойчивом состоянии, но и обеспечивали требуемое качество функционирования, т.е. обеспечивали в некотором смысле наилучшую защиту от неопределенности в знаний свойств системы управления. Условие отсутствия колебаний и детерминированного хаотического режима в энергосистеме получено в форме системы алгебраических неравенств, характеризующие условия апериодической робастной устойчивости электротехнической системы с тремя генерирующими источниками (ЭТС ГИ).

https://doi.org 10.48081/PERM7435

2022

Выпуск 2

В данной работе рассмотрены основные аспекты разработки промышленных комплексов газопереработки попутного нефтяного газа и систем управления ими. Рассмотрение причин аварий, показало, что важной задачей при эксплуатации компрессорных станций является оптимизация режимов их работы. При выборе компрессорной установки необходимо учитывать возмущения окружающей среды и изменения эксплуатационных параметров. Важной задачей является минимизация потребления электричества компрессорным оборудованием. Метод определения эффективных параметров регулирования, позволяет выявить оптимальные эксплуатационные режимы работы компрессорных установок. Корректность определения этих параметров отразится на таких характеристиках как: энергопотребление, надежность и межремонтный срок, которые в свою очередь являются одними из важнейших показателей при работе с компрессорным оборудованием. Рассмотренные способы регулирования расхода и давления сжатого газа в компрессорной машине, позволили выбрать в качестве основного воздействие на параметры регулируемого электропривода. Наличие современной автоматической системы управления технологическим процессом позволит оперативно контролировать технологические параметры и регулировать технологический процесс в автоматическом режиме. Также рассмотрены варианты доработки системы компримирования, чтобы обеспечить более высокие показатели надежности и долговечности компрессорного агрегата

https://doi.org 10.48081/JNOD8902

2022

Выпуск 2

Мақалада көпірлі кранның қозғалу механизмі үшін электр жетекті басқару жүйесін құру принциптері ұсынылған. Көпірлі кранның екі қозғалтқышты электр жетегіне қойылатын талаптар және оның даму тенденциялары жинақталған, оның негізінде қазіргі заманғы технологиялық және пайдалану шарттарына сәйкес келетін ЖТ-АҚ жүйесі бойынша көпірлі кранның екі қозғалтқышты электр жетегінің басқару құрылымы ұсынылған және негізделген. Нақты жиілік түрлендіргішінің және жетекті басқару жүйесінің функционалдық элементтерін іске асыру ерекшеліктерін ескере отырып, процестерді кешенді зерттеу үшін ЖТ-АҚ жүйесін пайдалана отырып, көпірлі кранның екі қозғалтқышты электр жетегінің имитациялық моделі әзірленді. Қозғалтқыштардың айналу моменті мен бұрыштық жылдамдығының алынған диаграммалары кран қозғалу механизмінің электр жетегінің синтезделген басқару жүйесі тұрақты күйде жылдамдық пен моменттің көрсетілген сақталуын, сонымен қатар жатық іске қосу және өтпелі режимде жылдамдық пен моменттің алдын ала белгіленген көтерілу қамтамасыз етеді деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Көпірлі кран қозғалу механизмінің екі қозғалтқышты электр жетегінің қағидатты электрлік сұлбасы әзірленді, мұнда электр жетекті басқару функциялары бағдарламаланатын логикалық контроллер арқылы жүзеге асырылады. Бағдарламаланатын логикалық контроллерді пайдалану кран құрылымының қиғаштануын жою үшін қозғалғыш дөңгелектердің қозғалысын синхрондау талабына байланысты.

https://doi.org 10.48081/NNTT1290

2022

Выпуск 2

В работе предлагается методика расчета обобщенных параметров четырехполюсника, на основе коэффициентов распределения задающих токов. Основные элементы электрических сетей с сосредоточенными параметрами представляются Т и П-образными схемами замещения, на основе которых моделируются обобщенные параметры четырехполюсника. Электропередачи сверхвысокого и ультравысокого напряжений моделируются схемами замещения с распределенными параметрами. При расчетах режимов возникает необходимость упрощения алгоритмов расчета путем эквивалентирования некоторого участка сети с последовательно соединенными элементами. В общем случае для приведения выделенной части схемы электрической сети могут быть использованы существующие методы преобразования её схемы замещения. Эквивалентные обобщенные параметры последовательно соединенных четырехполюсников определяются путем матричных произведении соответствующих постоянных коэффициентов. Количество выполняемых операции зависит от количества эквивалентируемых четырехполюсников. В этих условиях могут быть использованы коэффициенты распределения узловых токов для определения системных функции сопротивлении последовательно соединенных четырехполюсников. Со сложной схемой выделенного участка сети, могут быть определены с применением коэффициентов распределения узловых токов в схеме. Такое упрощение схемы существенно облегчает алгоритмов расчета режимов сложных электрических сетей. Показана эффективность предлагаемого метода на примере схемы различной конфигурации. Ключевые слова: Электрические сети, четырехполюсник, обобщенные параметры, коэффициенты токораспределения, системные функции сопротивления.

https://doi.org 10.48081/ILHH6505

2022

Выпуск 2

Мақалада Қазақстанның энергетика саласының қазіргі жағдайы, проблемалары мен даму жолдары мәселелері қарастырылған. Елдің бастапқы энергетикалық ресурстарына және оларды пайдаланудың тиімді бағыттарын игеруге егжей-тегжейлі талдау жасалған. Энергияны тұтынуды арттырудың объективті факторлары негізделген. Әртүрлі салалар мен ауыл шаруашылығында электр энергиясын тұтыну динамикасы және одан туындайтын мәселелер қарастырылады. Елдегі электр энергиясының негізгі көздері мен станциялардың түрлері келтірілген. Елдің жекелеген аймақтарында атом энергиясын пайдалану негізделген. Елдің климаттық жағдайлары үшін баламала энергияның ең ықтимал көздері атап өтілді. Энергетикадағы есептерді жүзеге асыру жолдары көрсетілген. Көмірқышқыл газының шығындарын азайтуға мүмкіндік беретін Қазақстандағы баламалы энергия ресурстары қарастырылады. Географиялық ерекшеліктерді ескере отырып, елімізде пайдалануға ең қолайлы баламалы энергия көздері анықталды. Елімізде баламалы энергия көздерін пайдалану негізделген. Шағын су электр энергиясын пайдалану аймақтары қарастырылған. Жел және күн энергиясын пайдаланудың ең тиімді орындары берілген. Дамыған ауыл шаруашылығы жылу мен электр энергиясын өндіру үшін қалдықтарды биомасса ретінде одан әрі өңдеуді қамтиды.

https://doi.org 10.48081/WWGA7172

2022

Выпуск 2

The article is devoted to the analysis of emergency modes in a network with an isolated neutral of 6(10)-35 kV.. The purpose of the work is to develop a mathematical model of an electrical network with a voltage of 6(10)-35 kV when calculating a single-phase earth fault to determine the location of damage using linear algebra theory. Tasks: to analyze the emergency mode in a network with an isolated neutral; to develop a methodology for calculating an emergency event taking into account the parameters of the transient process to determine the location of accidents in the network. The result of the proposed solutions is a rational determination of the single-phase earth fault current parameter, taking into account the values of the longitudinal and transverse components of the network replacement circuit. The study of the replacement circuit and the calculation of the circuit parameters using the decomposition theory of the matrix determinant show good dynamics of accounting for all parameters of the electrical network in the event of an emergency ground fault. According to the calculated values of the frequencies under consideration, the intrinsic resistance «Z» of each of the circuits of the resulting substitution circuit is determined. After determining the intrinsic resistance of the earth fault circuit taking into account the transient resistance, the dependence Z = f(ω) is calculated to determine the distance to the location of the defect in power transmission lines in remote devices for fixing emergency events installed in distribution networks of 6(10)-35 kV.

https://doi.org 10.48081/GUHR5523

2022

Выпуск 2