Цель исследования: повысить эффективность преобразования ветровой энергии в электрическую путем выбора конструкции и основных параметров актуаторов манипуляторного преобразователя (МП) парусной ветровой электростанции (ПВЭС). Представлена модифицированная ПВЭС, в которой разработана конструкция актуатора МП, объединяющего полуактивную пружинно-демпферную подвеску (ПДП), систему отбора мощности (СОМ) и генератор электрического тока. Показаны преимущества модифицированного ПВЭС при реализации технологии преобразования энергии ветра в электрическую энергию. Проведено исследование и выбор параметров полуактивной подвески актуатора путем анализа созданной динамической модели. Проведен синтез системы управления преднатягом пружины актуатора. Составлена структурная схема системы управления, по которой с помощью Simulink MatLab была построена компьютерная модель и проанализировано поведение системы при различных жесткостях пружины ПДП. На основе параметров опытного образца проведен анализ эффективности ПВЭС. Расчеты энергетического баланса показали, что результаты изменения конструкции ПВЭС, выбор параметров и структуры системы управления подвески позволили создать управляемый возобновляемый источник электрической энергии, имеющий возможность работать с номинальной мощностью при скоростях ветра от 2.5 м/с и выше, независимо от изменения скорости и направления ветра.

doi.org/10.48081/RXXA1897

2022

Выпуск 4

Электр энергетика экономиканың негізгі салаларына жатады. Оның негізгі индикаторларының арасында – индустрияландырудың өсіп келе жатқан қажеттіліктері, халықты үздіксіз энергиямен жабдықтау, елдің энергетикалық тәуелсіздігі мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету бар. Энергетика саласының жағдайын, электр энергиясы мен тұтастай электр энергетиканың нарықтарының ұйымдық құрылымындағы проблемаларды шешу тетіктерін, тарифтік саясатты және т.б. бағалау, сондай-ақ саланың кәсіпорындарында ішкі бақылау жүйесін әзірлеу қажеттілігін негіздеу. Экономикалық турбуленттілік және бизнесті жүргізудің жаңа нысандарының пайда болуы жағдайында ішкі бақылаудың алдына қойылған мақсаттарға қол жеткізуді қамтамасыз ету үшін бақылау функциясының энергетикалық нарықтағы шаруашылық жүргізуші субъектінің жағдайына әсері күшейе түседі, ол экономикалық субъект қызметінің өзгеретін жағдайларына бейімделуі керек. Бүгінде бүкіл әлемде, әсіресе энергетикалық ресурстар ұлттық байлықтың басты құрамдас бөлігі болып табылмайтын өңірлерде тиімді басқару жүйелерін ұйымдастыру және пайдалану проблемалары аса өзекті болып табылады. Техникалық шаралардан басқа, кез-келген типтегі кәсіпорындарда басқару шешімдерін енгізуге мүмкіндік беретін жүйелі тәсіл қажет. Қазақстанның энергетикалық әлеуеті көптеген елдердің назарын өзіне аударады, ал кәсіпорындар басшылығы жүргізіп отырған табысты экономикалық саясат қолайлы инвестициялық ахуалды қамтамасыз етеді.

doi.org/10.48081/WELX3033

2022

Выпуск 4

Одной из нерешенных проблем современной электроэнергетики считается построение релейной защиты высоковольтных электроустановок без использования традиционных трансформаторов тока (ТТ) с ферромагнитными сердечниками, о чем не раз упоминалось на международных конференциях по большим энергетическим системам (CIGRE). Известно, что данные трансформаторы тока являются металлоемкими, громоздкими с дорогой изоляцией. В настоящей статье автор предлагает токовую защиту электроустановок, выполненную на катушках индуктивности, на примере её реализации в ячейке КРУ. Катушки индуктивности были выбраны с связи с тем, что они обладают рядом важных для релейной защиты преимуществ по сравнению с другими магниточувствительными элементами. На сегодняшний день разработаны принципы построения токовых защит на таких элементах. Однако для целого ряда электроустановок в широком плане не рассматривались вопросы, касающиеся самой возможности использования катушек индуктивности для построения данных защит. В представленной статье сделана попытка решить вопросы при разработке токовых защит электроустановок на катушках индуктивности, питающихся от комплектных распределительных устройств (КРУ) напряжением 6-10 кВ. Представленная токовая защита позволяет осуществить выбор уставок, посредством дистанционного перемещения катушки индуктивности, относительно плоскости токоведущей шины с помощью микродвигателя, а отсутствие использования металлоёмких и дорогостоящих трансформаторов тока с ферромагнитными сердечниками уменьшает материальные затраты на построение токовых защит для электроустановок любого типа и класса напряжения.

doi.org/10.48081/MUQS3173

2022

Выпуск 4

Данная статья продолжение статей подготовленных в рамках подпроекта №АРР-SSG-17/0290P «Инновационные технологии использования твердых техногенных отходов предприятий теплоэнергетики и металлургии Павлодарской области в производстве строительных материалов», финансируемого в рамках Проекта «Стимулирование продуктивных инноваций», поддерживаемого Всемирным Банком и Правительством Республики Казахстан. В статье рассматриваются исследования связанные с изучением техногенных отходов (ТМ), основная терминология, подходы. и теоретические предпосылки создания автоматизированной системой управления (АСУ)ТМ. Показаны проблемы связанные с функционированием, эксплуатацией и разработкой ТМ Павлодарской области. Представлены работы связанные с попытками систематизации управления, прогнозирования, формирования ТМ. Описанная актуальность исследования, представленный анализ состояния управления ТМ Павлодарской области, отсутствие научно обоснованных методов управления ТМ, требует решения задач по созданию методологии, принципов, способствующих разработке автоматизированной системой управления (АСУ)ТМ Павлодарской области, на основе информационно программного обеспечения, позволяющего обеспечить контроль, прогнозирование, формирование и эксплуатацию ТМ Павлодарской области. Статья, будет полезна: специалистам занимающимся цифровыми информационными технологиями, исследователям техногенных месторождений, ученым решающим экологические проблемы, студентам, магистрантам, докторантам по специальности «автоматизация и управление», «информационные технологии», а также всем заинтересованным лицам.

doi.org/10.48081/NWPI2153

2022

Выпуск 4

Abstract. Types of fuel for thermal power plants are considered. In the scheme of the technological process of the heating station, it is written that it provides for five cycles. They are fuel, air, water, steam and electricity. The first three belong to raw materials, and from it comes the final product – electricity. Now consider these cycles separately and note the main mechanisms of their own needs, which perform each complex. Steam enters the condenser, which is located through the turbine stages, on top of the turbine, inside the foundation. It is described here that a steam condenser, by cooling with circulating water, condenses and turns into condensate, that is, into chemically pure water used to supply boilers. The water cycle is characterized by four divisions, uses. When burning all types of fuel in boilers, the amount of air injected is calculated by chemical reactions, which ensures that the fuel in the burners burns out completely. To prevent the fuel from burning chemically, the amount of air injected into the burner is taken 1-5% more than the specified amount of air. The technological scheme for obtaining and burning coal dust is shown.In this article, we briefly focused on the recent functioning of modern technological Le Els of power plants and considered the saving of fuel for our country.

doi.org/10.48081/EJAB6040

2022

Выпуск 4

Қазіргі уақытта PV-күн технологиясын жобалау үшін әртүрлі қолданбалы бағдарламалар әзірленуде, олардың негізгі міндеті фотоэлектрлік станциялардың физикалық-математикалық үлгілерін жасау болып табылады. Shadow Analyzer бағдарламалық жүйесінің басқа бағдарламалық құралдарға қарағанда маңызды артықшылығы - зерттелетін нысанның архитектурасын бақылау және визуализациялау жүйесінің болуы, мұның өзі PV-күн технологиясының жұмыс параметрлері туралы ақпарат алуға мүмкіндік береді. Қарастырылып отырған Shadow Analyzer бағдарламалық жүйесі функционалды болып келеді, мысалы бірінші кезеңде таңдап алынған нысананы тұрғызу үшін арнайы бас сахна таңдалады. Оған бас XYZ координата жүйесі бекітіледі, ал қалған элементтерін басқа сахнада тұрғызып, олар бас сахнамен біріктіріліп жиналады. Сонда бас сахнада толық дайындалған нысана пайда болады. Дайын болған нысананың төбесінің бос аймағына PV-күн стансасының қажетті қуатты архитектурасы тұрғызылады. Дайын болған нысананы кез-келген бағытта қозғауға болады. Келесі кезеңде функционалды түймешіктің көмегі арқылы зерттелетін нысананың қажетті мәліметтерін алуға болады. Берілген жұмыста Кентау трансформатор зауытының жарықтандыру жүйелерін энергиямен жабдықтау мақсатында Shadow Analyzer бағдарламалық құралының көмегімен дербес PV-күн технологиясының компьютерлік архитектурасын құру мәселелері қарастырылады.

doi.org/10.48081/XXFD2467

2022

Выпуск 4

Табыншылардың жұмысын заманауи GPS трекерлерін қолдану арқылы жеңілдетуге болады. Нарық жануарларды бақылайтын GPS трекерлерінің алуан түрін ұсынады, трекерлер жетілдірілуде, ұялы телефоннан спутниктік байланысқа дейінгі GPS деректерін жіберу арналары көбейіп келеді. GPS координаттарын бағалаудың дербестігі мен дәлдігі, трекерлерге қызмет көрсету және пайдалану ыңғайлылығы табыншылар мен шаруа қожалықтарының иелері үшін өте маңызды болып табылады. Қазіргі уақытта жылқыларды бақылау үшін GPS трекерлерінде өте аз зерттеулер ұсынылған, өндірушілердің тікелей табыншылардың талаптарына жеткілікті көңіл бөлінбейді. Бұл мақалада Қазақстан Республикасының жылқы шаруашылықтарында заманауи GPS-трекерлерді салыстырмалы бағалау жүргізілді, сондай-ақ GPS координаттары мен дербестігін өлшеу қателігі сияқты негізгі сипаттамалар есептелді. Алғаш рет GPS деректерін арналар арқылы берудің әртүрлі принципі бойынша жұмыс істейтін трекерлер бағаланды: GSM, LoRa, VHF, спутниктік байланыс. Зерттеу кезінде қуат пен автономияны есептеу үшін токты өлшеу құралдары қолданылды. GPS координаттарының дәлдігін бағалау барлық 5 түрлі трекер орнатылған бақылау координаттарымен анықталды. Зерттеу нәтижелері GPS өлшеудің есептелген мәндерінің 98% ықтималдықпен дәлдігін және дербестігін көрсетті. Трекерлер нағыз жылқы фермаларында далада сынақтан өтті.

doi.org/10.48081/LSJP5709

2022

Выпуск 4

This article discusses the development of a prototype power supply system “KAZEOSAT -2” for which two types of load behaviour are modeled and described. In the first approach, the analysis focused on using load duty cycles to simulate the average power consumption per orbit in order to study the behaviour of the subsystem for various orbit scenarios. The second approach consisted in modeling the load switching behaviour taking into account the event of the mission flight sequence. The article also analyses the state of the energy balance based on the events of the mission flight sequence, as well as predicts the effect of power peaks on battery discharge behaviour. Busbar regulation was implemented, the converter block and converter efficiency were modeled using resistive resistance in parallel to its input ports. It is noted that the fill factor of the converter was controlled using a PI controller and a comparator, which measure the load voltage and compare it with the reference value.

doi.org/10.48081/MJYP3176

2022

Выпуск 4

В статье представлен разработанный способ снижения объемов выбросов в атмосферу оксидов серы из дымовых газов тепловых электростанций путем утилизации сточных вод. Промышленными отходами угольных тепловых электростанций являются твердые отходы (шлак, зола), жидкие отходы (сточные воды водоподготовительных установок, конденсат очисток, а также продувочные воды котельных агрегатов) и газообразные продукты сгорания органического топлива. Разработаны технологии очистки газообразных продуктов сгорания путем использования жидких отходов электростанции. В статье представлен разработанный способ снижения объемов выбросов в атмосферу оксидов серы из дымовых газов тепловых электростанций путем утилизации сточных вод. Утилизации подлежат высокоминерализованные сточные воды технологической установки очистки воды методом ионного обмена, включающей Н-катионитные и ОН-анионитные фильтры, а также сбросная продувочная вода барабанных котлов со значением рН, равным 11,5-12. Разработан проект технологического решения, включающий тепломеханическую схему, раздел оценки воздействия на окружающую среду, схему автоматического управления процессом и схему электроснабжения устанавливаемого оборудования. В настоящее время проект проходит независимую экспертизу. Внедрение технологии десульфаризации дымовых газов путем утилизации сточных вод планируется на тепловой электростанции столицы Республики Казахстан в 2020 году.

doi.org/10.48081/JLKZ3963

2022

Выпуск 4

В статье рассмотрены основные причины, из-за которых происходит разрушение футеровки разливочного ковша ферросплавного производства. Рассмотрена футеровка ковша, выполненная из шамотных кирпичей и изготовленная в два слоя без теплоизоляции. Для оценки степени износа футеровки были использованы: термографическое исследование с помощью тепловизора и обследование внутренней поверхности разливочного ковша. По результатам исследования, износ огнеупорных материалов наблюдается в районе шлакового пояса и в месте попадании струи выпускаемого металла на стенки ковша. Наиболее значительный износ футеровки наблюдается в зоне шлакового пояса, где кроме химического воздействия шлака имеется влияние температурных напряжений. В целом же, износ футеровки по высоте ковша равномерный, с основными дефектами в виде сколов. Причина образования сколов – температурные напряжения, возникающие при высоких скоростях нагрева или охлаждения. Стойкость ковшей с рабочим слоем из шамотного кирпича составляет в среднем 5-8 плавок, при этом скорость износа около5 мм за плавку. Разливочные ковши выводятся на частый промежуточный ремонт из-за неравномерности износа шлакового пояса, образования двух зон локального износа под настылью, образующейся на границе «шлак-металл». Средняя остаточная толщина огнеупоров перед промежуточным ремонтом 65 мм, при начальной толщине 80 мм.

https://doi.org/10.48081/RPOK3424

2022

Выпуск 3