The study of the subject area and the creation of a conceptual model are important steps in the development of any system, as they help to determine the requirements, functionality and structure of the system, as well as establish a common vision of the project before its implementation. Automation of agriculture requires the development of analytical systems to predict the growth of pest populations, which in turn involves the study of the subject area and the presentation of a conceptual model for the analytical system. The solution to this problem will help automate the work of scientists in the field of agriculture in calculating and predicting the growth of the number of pests of grain crops. The review of existing conceptual models in various fields of activity, especially in the agricultural sector, is carried out. System requirements have been put forward to ensure high efficiency and reliability of the system. A conceptual model of an analytical system for predicting a pest of grain crops is presented, which includes objects and their interrelationship with each other. The conceptual model includes algorithms and principles of the system operation.

https://doi.org/10.48081/AWCE4037

2024

Выпуск 2

Қазіргі сценарийде денсаулық сақтаудың озық мақсаттары үшін тиімді медициналық мақсаттағы бұйымдарды жобалау саласында қарқынды даму жүріп жатыр. Бұл зерттеу жұмысында жасанды нейрондық желіні (ANN) және бірнеше үйінділермен оңтайландыруды қолдана отырып, ағаш тәрізді антеннаны жобалауға арналған гибридті фракталдық тәсіл қарастырылған. ANN модельдеу, әсіресе ғылым мен техникада жиі кездесетін әртүрлі мәселелерді шешу үшін перспективалы шешім ұсынады. Ата-аналық гибридті пішінді салу үшін Джузеппе Пеано тәрізді құрылымға Кох тәрізді құрылым қосылады. FR4 негізіндегі жобаланған прототиптің жалпы көлемі 24 x 20 x 1,6 мм3 құрайды. Ағаш тәрізді геометрия таңдалған субстраттың орталық осіне орналастырылған микрожолақты сызықты беру арқылы қозғалады. "Lg" жер жазықтығының өлшемі бірнеше үйінділермен оңтайландыру әдісімен арнайы оңтайландырылған. Гибридті фракталдық тәсілдің тиімділігін жүзеге асыру үшін жобаланған антенна эксперименталды түрде талданады. Жобаланған құрылым ықшам, геометриялық тартымды және жеткілікті өткізу қабілеттілігін қамтамасыз етеді. Жобаланған антенна 2,41-ден 2,44 Ггц-ке дейін жұмыс істейді, негізгі жиілігі 2,42 Ггц. Жұмыс жиілігінде зерттелген s11 ≤ -10 дб өткізу қабілеттілігі 1,44 % (35,1 Мгц) құрайды. Сонымен қатар, жобаланған антенна мәлімделген жиілікте перспективалы күшейту және тұрақты сәулелену үлгілерін ұсынады. Таңдалған шығыс параметрлерін бағалау үшін жеңілдетілген ANN стратегиясы да қолданылады. Толықтығы үшін ұсынылған гибридті фракталдық тәсілдің сенімділігін зерттеу үшін имитацияланған, бағаланған, оңтайландырылған және эксперименттік жауаптар туралы баяндалады. Сонымен қатар, өнімділік әр түрлі қоздыру әдістерімен жобаланған антеннаның әрекетін талдау арқылы тиімді сипатталады.

https://doi.org/10.48081/DDLW7317

2024

Выпуск 2

Исследования проведенные на низкометоморфозных казахстанских углях, таких как месторождения "Восточный плат – 2" и "Богенбай – Жила", позволили определить оптимальные температурные диапазоны выделения различных газов, таких как циклогексан, метан и водород. Эти газы являются наиболее эффективными фрагментами для последующего сжижения. Особенно стоит отметить, что фюзинитовые и низкометаморфозные угли обладают высоким выходом углеводородных и водородных компонентов, что делает их привлекательными для технологии прямого сжигания с последующим сжижением. Кроме того, эти исследования могут привести к разработке более эффективных и экологически чистых технологий использования природных ресурсов. Учитывая ограниченность традиционных источников энергии и растущий спрос на альтернативные источники, такие как уголь, основанные на этих данных технологии могут сыграть ключевую роль в обеспечении энергетической безопасности и устойчивого развития. Использование газовых фрагментов для сжижения может способствовать сокращению выбросов парниковых газов и уменьшению негативного воздействия на окружающую среду. Эти результаты исследований имеют важное значение для дальнейших разработок и конструирования устройств по термическому нагреву коксовых углей с низкой степенью метаморфизма, с целью выделения летучих горючих газов и их последующего сжижения.

https://doi.org/10.48081/IYPA3462

2024

Выпуск 2

Бұл мақалада ауыз су мен ағынды суларды озондау арқылы тазартудың теориялық ережелері мен практикалық зерттеулері келтірілген, Қызылорда облысы аумағының экологиялық жағдайына улы компоненттердің зиянды әсерін бағалау мақсатында ауыз су мен ағынды сулардың ластануының экологиялық жағдайына талдау жүргізілген, разрядты аймақты алдын ала ауа дайындаусыз атмосфералық ауамен үрлеу тәсілімен ерекшеленетін қоректендірудің озондаушы элементі және токтың резонанстық күшеюі әзірленген; табиғат қорғау шараларының талаптарына сәйкес келетін сапалы су тазартуды алу мақсатында жоғары жиілікті озонатордың тәжірибелік сынақтарын әзірлеу және жүргізу. Зерттеу нысаны-экономика салаларының қажеттіліктерін және халықтың шаруашылық-ауыз су қажеттіліктерін қанағаттандырудың негізгі көзі болып табылатын Сырдария өзені. Зерттеу әдістеріне ауыз су мен ағынды суларды тазартудың заманауи әдістері мәселелері бойынша әдеби деректер мен тәжірибелерді талдау және жалпылау; ауыз су мен ағынды суларды тазарту және дезинфекциялау бойынша патенттік-ақпараттық іздеу; экологиялық зерттеулерде қолданылатын суды сапалы және сандық талдаудың аналитикалық, графикалық әдістері; озон технологиясы процестерін зерттеудегі электрлік өлшеу әдістері кіреді. Озон технологиясының қолданыстағы процестері мен аппараттарын салыстырмалы талдауда тәждік разрядтағы озонаторлардың маңызды артықшылықтары анықталды: дизайнның қарапайымдылығы, шағын өлшемдер, экологиялық қауіпсіздік, озонның жоғары өнімділігі, энергияның аз шығыны, ауа дайындығының болмауы.

https://doi.org/10.48081/UWQH5809

2024

Выпуск 2

Отличительной особенностью трехфазных электрических машин переменного тока является одинаковое исполнение статора и фазного ротора. При этом отключение таких электрических машин высокочувствительной защитой от витковых замыканий в обмотках статора или фазного ротора достаточно часто образуется секция со «скрытым» повреждением. В работе рассматривается все наиболее известные методы определения секции со «скрытыми» повреждениями обмоток статора и фазного ротора. Значительная из них относится к тем методам поиска поврежденной секции в обмотках статора и фазного ротора, в которых диагностирующими признаком повреждения является потемневшая, обуглившаяся или сгоревшая изоляции. При этом этот диагностирующий признак может возникнуть под действием токов как в процессе работы электрической машины, так и в процессе диагностирования с помощью подключения к ней специальных средств. Другая часть методов основана на использовании для поиска поврежденной секции в обмотках статора и фазного ротора магнитных полей, которые индуктируют в замкнувшихся витках поврежденной секции ток создающий свое локальное магнитное поле. При этом определение места нахождения этих магнитных полей осуществляется по разному. В связи с этим в работе осуществляется оценка достоинств и недостатков всех этих методов.

https://doi.org/10.48081/IJYC8604

2024

Выпуск 2

В работе показаны сравнение поведения покрытия Cr3C2-NiCr, нанесенного методом детонационного напыления (d-gun) и ферритно-перлитной стали 12Х1МФ (DIN 14MoV63) в коррозионной, эрозионной и высокотемпературной среде с учетом того, что покрытия были нанесены при различных расходах газов кислорода, пропана и расстояния нанесения. Проведены эксперименты на высокотемпературное окисление и коррозию образцов с однородным и градиентным покрытием Cr3C2-NiCr и стали 12Х1МФ без покрытия. Описана установка для исследования эрозии частицами при повышенной температуре, конструкция которой позволяет проводить испытания в различных условиях, включая различные эрозионные вещества и распределения их по размерам, температурам и углу атаки поверхности. В данной установке температура образца может достигать 900 C, а скорость частиц - 33 м/с. Результаты экспериментального исследования показали, что пористость существенно влияет на устойчивость к коррозии и эрозионному износу. Результаты экспериментов показали что коррозия влияет на характеристики микрорастрескивания и деформационного износа, воздействуя на твердость, что приводит к разрыхлению структуры. Качественный анализ совместного действия коррозии и эрозии может служить руководством при проектировании деталей.

https://doi.org/10.48081/XONN2800

2024

Выпуск 2

В статье дан расчёт режима работы компрессорной станции. Наряду с традиционным графическим методом определения расчётной точки работы центробежного нагнетателя, как точки пересечения горизонтальной линии постоянной расчётной степени сжатия с линией режимов, дан метод вычисления расчётной приведённой объёмной производительности без построения линии режимов. По найденной расчётной приведённой производительности находятся политропный КПД и приведённая относительная внутренняя мощность. Программа расчёта выполнена с использованием пакета (системы) Mathcad. Наглядность записи формул – главное преимущество Mathcad перед другими расчётными программами. Запись формул в привычном виде позволяет сразу увидеть неточности в их записи и внести соответствующие исправления. С помощью встроенной функции сплайн-аппроксимации по опытным точкам получены уравнения характеристик центробежного нагнетателя в функции от приведённой производительности нагнетателя. Развитый графический аппарат позволяет сразу строить кривые характеристик центробежного нагнетателя по этим уравнениям. Новизной работы является определение расчётной приведённой пропускной способности из уравнения расчётной степени сжатия с помощью встроенного оператора Given-Find. Разработанная программа может быть использована как в учебном процессе при написании дипломов и магистерских диссертаций, так и в проектных организациях при исследовании режимов работы центробежных нагнетателей.

https://doi.org/10.48081/NIST1450

2024

Выпуск 2

Бүгінгі таңда өнеркәсіптің алдында тұрған негізгі міндеттердің бірі-бөлшектердің, тораптар мен механизмдердің жоғары сапасын, сенімділігі мен беріктігін қамтамасыз ету. Мұндай бөлшектерге арналған материалдарды жасау ауыр жұмыс жағдайларына байланысты күрделене түседі: жоғары циклдік температура, динамикалық жүктемелер, жоғары жылдамдықты газ ағындарының агрессивті әсері.Бұл мәселенің шешімі арнайы материалдарды қолдана отырып, машина бөлшектерін жасаудың, қалпына келтірудің және қатайтудың тиімді әдістерін қолдану болып табылады. Бұл материалдар белгілі бір физикалық-механикалық қасиеттері бар жабындарды жасауға мүмкіндік береді, бұл экстремалды жұмыс жағдайында бөлшектердің беріктігі мен сенімділігін арттыруға көмектеседі. Бұл мақалада тығыз балқитын боридтері бар темір негізіндегі эвтектикалық қорытпа ұнтағынан детонациялық әдіспен алынған жабындарды импульстік өңдеу арқылы жабынының қасиеттерін жақсарту жұмыстары жүргізілген. Сондай-ақ, осы мақалада біз Fe-TiB2-CrB2 негізіндегі жабындардың құрылымына, қаттылығына, кедір-бұдырлығына және химиялық құрамына импульсті-плазмалық өңдеудің әсерін зерттедік..Біз осы жабындардың беткі қабаттарының құрылымы мен қасиеттерін өзгерту үшін импульсті плазмалық өңдеуді қолдандық. Механикалық сынақтардың нәтижелері өңдеуден кейін Fe-TiB2-CrB2 жабындарының қаттылығының жоғарылауын көрсетті. Рентгендік құрылымдық талдауға сәйкес, қаттылықтың бұл жоғарылауы беткі қабаттың фазалық құрамының өзгеруіне, соның ішінде оксид фазаларының түзілуіне және карбид фазаларының көбеюіне байланысты.

https://doi.org/10.48081/ZBEU5480

2024

Выпуск 2

Мақалада қателіктерді зерттейтін әдістерін қолдану арқылы мүмкін болмайтын және ұзақ уақыт бойы тәжірибеден өткен тәжірибенің болмысына негізделген жөндеу жүйелерін сапалы түрде дамыту қарастырылған. Осы жұмыста маңызды жобалық шешімдерді қабылдауда жаңа проблемалық жағдайларды үлгілеу өткелдері өте қажет және үнемді болатынын қарастырған. Техникалық қызмет көрсету және жөндеу процесін үлгілеу жүйенің мақсаты ретінде анықтаудан басталады. Мақсаттар жергілікті болуы үшін тек берілген жабдықтың жөндеу үрдісінің сапасын басқарудың бүкіл процесін қарастырған. Бұл мақсатқа жетудің ең өнімді тәсілі, жұмыстың бірінші бөлімінде өнімнің өмірлік циклі тұрғысынан көзқарасты талдауы қарастырылған. Өнімнің мақсатын орындау барысында қамтамасыз етуден тұратын өнімді тиімді пайдалану оның барлық кезеңдерінде өнімнің өмірлік циклі процестерін басқару сапасымен анықталатыны зерттелген.

https://doi.org/10.48081/VVRY9757

2024

Выпуск 2

Күн электр станцияларын пайдалану Қазақстан үшін дәстүрлі емес энергияның ең маңызды саласы болып табылады, мұнда сумен жабдықтау мақсатында күн радиациясын электр энергиясына түрлендірудің фотоэлектрлік әдісін пайдалану тиімді екендігі көрсетілді. Бұл мақалада күн электр станциясына негізделген суару үшін арналған сумен жабдықтау жүйесі әзірленді. Қызылорда облысының географиялық орналасуын ескере отырып, суару жүйесін жабдықтау мақсатында электр энергиясын өндіруде фотоэлектрлік элементтерді пайдалану мәселесі көтерілді. Қызылорда өңірі үшін көлденең бетке түсетін тәуліктік күн радиациясының көлеміне талдау жасалып, күн электр станциясынан қоректенетін сорғы жүйесіне есептеу және таңдау әдістемесі әзірленіп, тұтынуға арналған судың мөлшері анықталды. Күн фототүрлендіргіші - сумен жабдықтау сорғы жүйесін жасау барысында алдымен судың күнделікті қажеттілігі анықталды, сондай-ақ жүйені пайдалану туралы деректер қолданылды. Таңдалатын сорғы түрі, сорғының сипаттамаларына сәйкес айналу моменті, жүйенің мүмкіндігінше тиімді жұмыс жасау қажеттілігі көрсетілді. Қызылорда облысының климаттық жағдайында жыл бойына ең тиімді энергияны алуға мүмкіндік беретін күн панельдерінің көлбеу бұрыштарының оңтайлы бұрыштары есептелді. Жұмыс барысында күн радиациясының қысқы және жазғы айлардағы айырмашылығы энергетикалық кешен орнатудың географиялық ендігіне байланыстылығы анықталды.

https://doi.org/10.48081/JRCE4152

2024

Выпуск 2