С момента принятия Парижского соглашения в 2015 г. декарбонизация занимает все более значимое место в повестке дня государств, регионов и бизнеса во всем мире. В настоящее время страны находятся на пути отвязки ВВП от выбросов парниковых газов (ПГ) и добиваются значительных успехов в этом процессе. Повышение энергоэффективности зданий, транспортных средств, приборов и оборудования – это простой и малозатратный способ масштабного снижения загрязнения климата, в том числе выбросов углекислого газа (CO2). Фактически, для масштабного снижения выбросов, необходимого для достижения нулевого уровня и борьбы с изменением климата, требуется повсеместная адаптация энергоэффективности. В данной статье рассмотрена Концепция перехода РК к зеленой экономике: цели и анализ текущей ситуации - высокий уровень выбросов в энергетическом секторе ввиду с широким использованием ископаемого топлива, на долю которого в 2017 году приходилось 98,6% от общего объема первичной энергии, тогда как доля альтернативных источников энергии составляла всего 1,4%. Проанализирован вопрос повышения энергоэффективности инфраструктуры туристской отрасли в Республике Казахстан, проблемы, оказывающие влияние на низкую энергоэффективность зданий в стране и пути их решения. Также приведен наглядный пример использования зеленых источников энергии в рамках пилотного проекта зеленых инвестиций в детский оздоровительный центр «ПАРУС», которые позволят снизить расходы на отопление на 50%, снизить расходы на освещение и подогрев воды на 75%, а также уменьшению себестоимости номера на 30-40%.

https://doi.org/10.48081/SYJH8588

2023

Выпуск 4

Ақпараттық технологиялардың адам қызметінің барлық салаларында кеңінен қолданылып, қарқынды дамуына байланысты сапалы және тиімді веб-қосымшалар мен оның мобильді қосымшаларын құруға деген сұраныс артып келеді, адам қызметін жеңілдететін қосымшалар да көптеп әзірленуде. Веб қосымшалар мен мобильді қосымшаларды қолданудың басты артықшылықтарының бірі – интернет ресурстағы ақпаратқа, қажетті материалдарға оңай және жылдам қол жетімділік туғызады. Қазіргі таңда қосымша білім беруге бағытталған курстар өте көп. Онлайн платформалық курстар үйден шықпай-ақ әр түрлі дағдыларға ие болуға мүмкіндік береді. Кең таралымдағы жаппай ашық онлайн курстардың көптеген артықшылықтары бар: бұл студенттерге тәлімгерлермен өзара әрекеттесу мүмкіндігі, дайындық деңгейіне және әр оқушының қажеттіліктеріне байланысты сабақты жеке жоспарлау, мысалы оған қол жетімді уақыт. Бұл зерттеуде, осы заманауи онлайн курстарының платформаларын тәжірибелік шешімдер арқылы моделін құру қарастырылған. Яғни онлайн курстарды әзірлеу технологияларын таңдау, бағдарламалық құралдың моделін UML тілін қолдана отырып, ағылшын тіліне арналған онлайн курс әзірлеу болып табылады. Әзірленетін ағылшын тілін оқытудың онлайн курс платформасы қазақ тілді мазмұндағы компьютерлік нұсқасынан мобильді құрылғыларға бейімделген интерактивті құрал болады. Бұл зерттеудің теориялық пен тәжірибелік тиімділігі ол осы мәселені терең зерттеумен, жасалған бағдарламаларға сараптама жасап және ұсынылған модельге қарап, қолданыста ыңғайлы және тиімді қосымша әзірлеу.

https://doi.org/10.48081/RSLQ6655

2023

Выпуск 4

В работе представлены результаты оценки прочностных свойств многослойных тонкопленочных покрытий на основе соединений Nb2O5-MoN-AlN, полученных методом магнетронного напыления на поверхности стали марки 316 L. Выбор компонент для покрытий обусловлен возможностью повышения устойчивости к внешним воздействиям за счет высоких показателей прочностных характеристик данных покрытий, а также их структурных особенностей. С применением метода рентгенофазового анализа было установлено, что вариация количества слоев и компонент приводит к формированию аморфных покрытий. В качестве методов для определения прочностных характеристик были применены методы индентирования и определения коэффициента сухого трения. В случае нанесения двухкомпонентных многослойных покрытий, установлено, что твердость увеличивается на 10 – 20 %, а в случае трехкомпонентных покрытий увеличение твердости составило более чем 50 %. При испытаниях на износостойкость полученных покрытий было установлено, что нанесение на сталь марки 316 L двух-трехкомпонентных покрытий приводит к увеличению устойчивости к износу стали более чем в 7-10 раз, при этом профиль износа значительно меньше за счет высокой устойчивости покрытий к износу.

https://doi.org/10.48081/LARA2459

2023

Выпуск 4

Республикада мал шаруашылығы саласының әлеуеті жылдан жылға артып келеді. Бұл саланың қалдықтары қоршаған ортаның ластануының әртүрлі түрлерін тудырады. Биогаз өндіру қоршаған ортаға теріс әсерді азайтуға мүмкіндік береді. Бұл мақаланың мақсаты биогаз қондырғысына қызмет көрсету түрлері талқылануда. Биогаз қондырғыларының конструктивті және пайдалану параметрлері олардың сенімділігі мен тиімділігін бағалаудың негізгі критерийі болып табылады. Биогаз қондырғысын пайдалану кезеңінде жаңа көңді жүктеудің тәуліктік дозасы және оны енгізу жиілігі үлкен маңызға ие. Жүктеу дозасы – тұрақсыз болып келеді және шикізат түрінде болады, ашыту температурасына және құрғақ заттардың концентрациясына байланысты толық қарастырылады. Сонымен қатар, биогаз өндірісінің тиімділігін арттыруға бағытталған қарапайым биогаз қондырғысын салу кезінде тәртіпті сақтау ұсынылады және биогаз қондырғыларының жұмысы мен қызмет көрсетуіне тоқталады. Реактор құрылғыға тоқтала келгенде, металдан да, құрылыс материалдарынан да жасалуы мүмкін, мысалы: кірпіш, цемент, тас. Қалай болғанда да, реактор герметикалық және коррозияға төзімді болуы керек. Бірінші кезекте тиеу және түсіру құбырларын монтаждау жүргізілуі және сұлбасы ұсынылған. Биогаз қондырғысын іске қосу жолдары.

https://doi.org/10.48081/UWOI2794

2023

Выпуск 4

В мощных печах руднотермического производства величина тока в короткой сети достигает величины 35-150кА. Поэтому в них вторичная обмотка печного трансформатора выполняется в виде изолированных друг от друга расщеплений, а шинный пакет короткой сети изготавливается из такого же числа пар трубошин. Все они присоединяются к печному трансформатору и электродам печи с помощью компенсаторов и гибких связей. При этом трубошины в шинном пакете размещаются бифилярно в шахматном порядке с воздушными промежутками 20-40мм. Поэтому основными электрическими повреждениями короткой сети являются дуговые замыкания (ДЗ) между трубошинами и разрывы в их цепях. Для защиты от ДЗ все трубошины защищаются при помощи изоляции токоведущих частей, которая в процессе эксплуатации печи разрушается под влиянием окружающей среды, и возникают условия для возникновения ДЗ, которое, способно разрушить шинный пакет. Разрывы являются следствием многочисленных перемещений элементов короткой сети под действием температуры и перемещения электродов в процессе эксплуатации. После возникновения такого разрыва ток в поврежденной паре трубошин становится равным нулю. Это приводит к увеличению тока в неповрежденных парах трубошин, их перегреву и резкому сокращению службы. Однако диагностика этого вида повреждений, как правило, осуществляется по косвенным признакам. Этих недостатков лишена предложенная простая и дешевая токовая защита на двух магнитных трансформаторах тока (МТТ), которые следует размещать вне шинного пакета короткой сети.

https://doi.org/10.48081/OMUQ1901

2023

Выпуск 4

Бұл ғылыми жұмысты кедергіге орнықты кодтарды зерттеуге бағытталған [1] жұмыстың жалғасы ретінде қарастыруға болады. Ұялы желілерде деректер мен дауысты жіберу үшін 3G, 4G мен 5G технологиялары мен сәйкесінше стандарттары қолданылады. Бұл стандарттарда арна кодтары ретінде LDPC және турбо-кодтары пайдаланылды. Бұл ұсынылған мақалада деректерді жіберу кезінде қателерді анықтау және түзету үшін қолданылатын блоктық кодтардың ең маңызды түрі Хэмминг, Рид-Соломон және LDPC кодтары зерттелді. MatLab ортасында әрбір кодтың Simulink-моделі тұрғызылды. Кодтың әрбір түрінің жұмыс істеуінің негізгі қағидалары, олардың қателерді табу қабілеті мен тәжірибелік қолдану салалары қарастырылды. Кодтардың параметрлері мен сипаттамаларын талдау олардың әр түрлі жағдайларда қателерді анықтау және түзету мүмкіндіктерін ескере отырып, жүргізілді. Зерттеу нәтижелері Хэмминг кодтары іске асырылуы оңай, болмашы қателерді анықтауда тиімді екенін растады. Рид-Соломон кодтары көп қателерді түзету мүмкіндігін көрсеткенімен, LDPC кодтары әр түрлі жағдайларда тамаша өнімділікті берді. Әдеби шолу мен нәтижелерді талқылау кедергіге орнықты кодтардың белгілі бір түрін таңдау сенімділік талаптарына, деректер сипаттамаларына және қолда бар ресурстарға байланысты екенін көрсетті.

https://doi.org/10.48081/QWNM1398

2023

Выпуск 4

В данной статье рассмотрен потенциометрический измеритель уровня электропроводной жидкости. Рассмотрен принцип действия, определены сильные и слабые стороны потенциометрического метода измерения уровня. Для анализа погрешности измерения измерителя разработана модель работы потенциометрического датчика в среде электропроводной жидкости с использованием численного моделирования методом конечных элементов (МКЭ) в декартовых координатах. Показано, что погрешность измерения уровня в потенциометрическом уровнемере имеет недопустимую величину и зависит от уровня жидкости и от расположения измерителя уровня. Для устранения недостатков конструкции предложены конструктивные улучшения в виде дополнительных заземленных стержней, которые уменьшили зависимость от расстояния до вертикальной стенки и шунтирования зонда электропроводной жидкостью, и изоляционной пластины, которая уменьшила зависимость от расстояния от зонда до дна резервуара. Данные улучшения позволили избавиться от факторов, вносящих погрешность в результат измерения, и в результате повысили точность измерения уровня жидкости. На основе разработанного метода моделирования электрического поля в электролите в декартовых координатах проведено сравнительное моделирование до улучшения и после улучшения конструкции. Сравнительное моделирование показало, что точность измерения значительно улучшилась. Результаты сравнительного моделирования приведены на графиках.

https://doi.org/10.48081/YYOH8649

2023

Выпуск 4

«Жасыл ақылды қоғамға» арналған заттар интернеті мен машиналық оқытуға негізделген тұрмыстық қалдықтарды басқару жүйесі ең заманауи IOT технологиясын қолдана отырып, қоғамның әрбір пәтеріндегі қалдықтарды басқаруды тиімдірек етуге бағытталған. Бұл мақалада қалдықтарды тиімді пайдалану және нақты қалдықтарды тиімді азайту үшін қалдықтарды ақылға қонымды түрде жинау және ыдырату талқыланады. Бұл мақала қалдықтарды екі деңгейде бөлуге бағытталған: сегрегацияның бірінші деңгейі қоғамның жеке үйінде, ал сегрегацияның екінші деңгейі жалпы қоғамда. KNN сияқты машиналық оқыту технологиясы био және биологиялық ыдырамайтын қалдықтардың деңгейі, улы газ концентрациясы сияқты үш сенсорлық мәндердің әртүрлі комбинациялары үшін ескерту хабарламасын жасау үшін қолданылады. Бұл зерттеудің жалпы әсері ластаушы заттардың шығарындыларын азайту, ресурстарды сақтау, бөлу және технологияны пайдалану арқылы энергияны қайта пайдалану арқылы «жасыл» технологияларды ілгерілету болып табылады. Бұл мақалада тұрмыстық қалдықтарды бөлуге және машиналық оқыту мен интернет заттары технологиясына негізделген биокомпост жасау үшін қалдықтарды қайта пайдалануға арналған ақылды қоқыс жәшігі ұсынылады. Мақаланың негізгі үлесі сенсор мәндерінен алынған үш параметрдің тіркесімі негізінде қабылданған шешім негізінде тиісті әкімшілікке ескерту хабарламаларын жіберу болып табылады. Бірінші параметр қоқыс жәшігіндегі биологиялық ыдырайтын қалдықтардың деңгейіне, екінші параметр қоқыс жәшігіндегі биологиялық ыдырамайтын қалдықтарға, ал үшінші параметр улы газдардың концентрациясына байланысты.

https://doi.org/10.48081/TCBF9529

2023

Выпуск 4

Бұл мақалада детонациялық бүрку әдісімен 12Х1МФ ыстыққа төзімді қазандық болатының бетіне алынған Ni-Cr-Al негізіндегі біртекті және градиентті жабындарының жоғары температуралық тотығу қасиеттері зерттелді. Ni-Cr-Al негізіндегі біртекті және градиентті жабындарының жоғары температуралық тотығуға төзімділігін бағалау үшін 10000C температура да циклдік сынақтар жүргізілді. Жоғары температуралық тотығу қабілетін бағалау әр циклден кейін үлгілер массасының өсуін өлшеу арқылы жүргізілді. Сонымен қатар жабындардың жоғары температуралық тотығуға дейінгі кеуектілігі өлшеніп, тотығудан кейін рентген құрылымдық фазалық талдау (XRD) жүргізілді. Визуалдық талдау нәтижелері бойынша Ni-Cr-Al біртекті және градиентті жабындары бар үлгілердің беті жабынсыз 12Х1МФ қазандық болаты үлгісімен салыстырғанда зақымдалмағанын көрсетті. Жабынсыз 12Х1МФ болаты үшін тотығу және массаның ұлғаю процесі үздіксіз жүреді, салмақтың өсуі барлық сыналған үлгілердің ішіндегі ең жоғарысы болып табылады Рентген фазалық талдауы нәтижесінде циклдік жоғары температуралық тотығудан кейін жабындардың бетінде Cr2O3 және Al2O3 сияқты қорғаныш оксидтерінің түзілгенін көрсетті. Сонымен қатар Ni-Cr-Al негізіндегі градиентті жабынындағы Al2O3 фазасының шыңдары Ni-Cr-Al негізіндегі біртекті жабынымен салыстырғанда айқынырақ және қарқынды, бұл өз кезегінде градиентті жабынның тотығуға төзімділігін арттыруға ықпал етеді.

https://doi.org/10.48081/WOTP6032

2023

Выпуск 4

Бұл ғылыми мақалада энергия жүйесіндегі релелік қорғаныс және автоматика құрылғыларының дұрыс жұмыс істемеуінің ұйымдастырушылық себептері қарастырылған. Бұлыңғыр себеп-салдар байланыстары бар теңдеулер жүйесін пайдалана отырып, релелік қорғаныс және автоматика құрылғыларының дұрыс жұмыс істемеуінің ұйымдық себептерін анықтау моделі әзірленді. Теңдеулер жүйесін шешу кезінде ықтимал ұйымдастырушылық себептердің басымдылығының векторлық бағаны анықталады, оның негізінде релелік қорғаныс пен автоматиканың жұмысындағы ақаулар мен қателерді анықтауға болады. Мақалада ұсынылған үлгі релелік қорғаныс және автоматика құралдарының зақымдануы кезінде дұрыс жұмыс істемеуінің ұйымдық себебін тез және дәл анықтауға мүмкіндік береді. Жұмыста соңғы жылдардағы статистикалық мәліметтер негізінде релелік қорғаныс және автоматика құрылғыларының дұрыс жұмыс істемеуінің негізгі сегіз ұйымдастырушылық себептерінің пайда болу ықтималдығы анықталды. Жүргізілген талдауға сәйкес, релелік қорғаныс және автоматика құрылғыларының дұрыс жұмыс істемеу ықтималдығы жоғары ұйымдастырушылық себептерге байланысты туындайтыны анықталды: қажетті шараларды қолданбау немесе олардың уақтылы қабылданбауы, өндірістегі немесе орнатудағы кемшіліктер және басқа да себептер. Сондай-ақ осы мақалада авторлар энергия жүйесіндегі релелік қорғаныс пен автоматиканың сенімділігін арттыруға бағытталған ұсыныстар ұсынылды.

https://doi.org/10.48081/MPPL9167

2023

Выпуск 4