Жұмыстың мақсаты қысқа тұйықталған роторы бар асинхронды электр қозғалтқышын температурадан қорғау жүйесін әзірлеу болып табылады. Қысқа тұйықталған роторы бар асинхронды электр қозғалтқышының әдістері мен қорғау жүйелеріне арналған әдеби дереккөздерге шолу жасалды. Талдау нәтижесі қысқа тұйықталған роторы бар асинхронды электр қозғалтқышының қалыпты жұмысын қамтамасыз ету үшін оның белсенді бөліктерінің қыздыру температурасы шекті рұқсат етілген мәндерден аспауы керек екенін көрсетті, олар электр қозғалтқышында қолданылатын оқшаулау жүйесінің қызуға төзімділігінің тиісті класымен анықталады. 4А сериялы қысқа тұйықталған роторы бар асинхронды электр қозғалтқышының айналу жиілігі 1500 айн/мин болғанда әр түрлі қуат пен температураның мәндері үшін және уақыт тұрақтысы үшін статор орамдарының кедергісінің өзгеру диапазондары анықталды. Қуат функциясындағы статор орамасының кедергісінің алынған тәуелділіктері -60 С -тан 250 С дейінгі температура диапазонында қуаттың жоғарылауымен статор орамасының кедергісінің мәні төмендейтінін көрсетеді. Статор орамасының кедергісінің өзгеруі тұрақты уақыт пен модель коэффициенттеріне айтарлықтай әсер етеді. Excel кестелік процессорының көмегімен 4А сериялы 4A280S4Y3 электр қозғалтқышына арналған орамдардың температура функциясында статорының кедергісін Rs және электр магниттік тұрақты уақытты s есептеу жүргізілді. Орам сымның оқшаулауының рұқсат етілген қызуы бойынша максималды және климаттық жағдайлар бойынша минималды температураның шекті мәндері анықталды.

doi.org/10.48081/XHIY5411

2023

Выпуск 1

Обмен данными составляет основу для любой системы автоматики и релейной защиты электроэнергетической системы и фактически является связующим звеном, удерживающим систему в качестве единого целого. В отсутствие обмена информацией функции защиты от перебоев в электроснабжении и управления будут по-прежнему выполняться, но автоматика энергетической системы не сможет функционировать Цель этой статьи – представить обзор коммуникационных протоколов, реализованных для энергосистемы. Коммуникационные протоколы появляются в связи с необходимостью осуществлять соединение между одним или несколькими объектами системы, чтобы свести к минимуму возможные сбои, которые могут возникнуть в процессе работы оборудования. Протоколы, представленные в этой статье, являются наиболее широко используемым в промышленном производстве. Данные промышленные протоколы разрабатывались несколько десятков лет назад, но остаются востребованными по сей день. В Казахстане подавляющее большинство АСУТП в горнодобывающих, металлургических, нефтегазовых, пищевых, химических и других промышленностях используют сети Profibus и Modbus. Распространенность в Казахстане той или иной промышленной сети связана в основном с предпочтениями казахстанских компаний-дистрибьютеров импортного оборудования. Результатом этой статьи будет являться сводная таблица, в которой описаны достоинства и недостатки рассматриваемых промышленных протоколов, а также будут даны рекомендации по улучшению процесса передачи данных в энергосистеме на примере развитых стран.

doi.org/10.48081/GXMR9218

2023

Выпуск 1

Короткая сеть на рудотермических производствах, осуществляющая передачу электрической энергии от печного трансформатора к электродам печи является одним из важнейших элементов. Одним из ее наиболее часто встречающихся электрических повреждений в ней являются дуговые замыкания, которые способны за очень короткое время осуществить полное разрушение весьма дорогостоящего шинного пакета. Определение токов в элементах шинного пакета при дуговых замыканиях сопряжено со значительными трудностями из-за сложной конфигурации короткой сети и больших токов в ней. В связи с этим предложена экспериментальная установка для определения сопротивлений элементов шинного пакета короткой сети, в которой обратный измерительный проводник размещают в геометрическом центре шинного пакета, а в качестве прямого провода используют ближайшую к нему трубошину. Это позволяет в значительной степени избавиться от ЭДС, индуктируемой в контурах измерительной схемы магнитными полями от токов в фазах короткой сети. Для упрощения определения токов и сопротивлений в элементах шинного пакета по полученным экспериментальным данным разработана программа « » в среде Turbo Basic. Предложена методика определения токов в элементах шинного пакета в случае возникновения дугового замыкания между трубошинами одной из пар, которая базируется на использовании ее расчетных данных.

doi.org/10.48081/IENN6298

2023

Выпуск 1

Бұл мақалада қазіргі уақыттағы жаһандық экономикалық және экологиялық мәселеге айналған пластикалық контейнерлердің екінші реттік өңдеуге қажет ететін сұрыптау үшін классификациялық модел ұсынылған. Ұсынылған жоба пластикалық қалдықтарды қайта өңдеу өндірісінде, сорттау орындарындағы жұмыс мехнизмін жеңілдету мақсатындағы пластик бөтелкелердің түстері бойынша автоматты ажырату және жіктеудің мүмкін болатын моделдерін қарастырады. Бұл кеңейіп келе жатқан түстер жиынтығымен жұмыс жасау үшін әртүрлі материалдарда (мөлдір емес, мөлдір немесе жартылай мөлдір) пайда болатын жаңа түстер жиынтығын зерттей алатын және оларды анықтай алатын машиналық көру негізіндегі интеллектуалды жүйені әзірлеу үшін қажет. Пластикалық бөтелкелерді түсі бойынша сұрыптаудың автоматты жүйесі ретінде механикалық бөлігі және машиналық көру жүйесі арқылы бөліп қарастырылды. Бөтелкелерді түс бойынша сұрыптауда СМyСam5, РixyСam көру сенсоры, TCS3200 түс сенсоры, CCD камерасы және де түрлі камералар қолданылатындығы көрсетілді. Камера CCD пикселдерінің негізгі үш түрлі толқын ұзындығына реакциясы болатын сигналдарды шығарады. Пластикалық бөтелкенің түсін анықтаудағы ықтимал қиындықтар мен мәселелері анықталып, мәселені шешу жолдары көрсетілді. Пластикалық бөтелкелерді түсі бойынша сұрыптау классификацияның бір түрі ретінде көрсетілді, ал басқа түрлері автордың одан әрі зерттеулерінде жүргізілген.

doi.org/10.48081/ZGSJ8683

2023

Выпуск 1

Целью данной статьи является обзор существующих методов интенсификации теплообмена, и изучение математической модели повышения эффективности при применении лепестковых турбулизаторов. Так как, именно введение турбулизаторов в проточный канал является одним из лучших методов увеличения теплообмена за счет таких их преимуществ как легкость изготовления, эксплуатации, а также низких эксплуатационных и производственных расходов. В этом обзоре собраны обширно изученные за последнее десятилетие как пассивные, так и активные методики интенсификации теплообмена. Для этого использовались самые новые работы и исследования преимущественно зарубежных авторов, проведен их подробный анализ и подведены итоги. Так же, в этой работе исследуется математические модель повышения тепловой эффективности конвективных поверхностей нагрева в пучке гладких труб при применении лепестковых турбулизаторов, результаты моделирования которой были проверены на экспериментальной установке. Повышение тепловых характеристик систем теплообменников необходимо для эффективного использования источника энергии, из-за стремительного роста цен на нефть и уголь. Актуальность данной статьи состоит в том, что, развитие высокопроизводительных тепловых систем повысило интерес к повышению теплопередачи. В особенности определенные экономические события приводят к тому, что снижается уровень эксплуатации и модернизации существующих котлов и ТЭЦ, в частности темпы роста промышленного потребления тепловой энергии замедляются, появились повышенные требования к экологической безопасности, надежности и качеству теплоснабжения, происходит переориентация существующих и новых источников теплоснабжения для собственных видов топлива, а так же произошло резкое сокращение объема централизованного национального финансирования объектов теплоснабжения. Так же, в этой работе исследуется математические модель повышения тепловой эффективности конвективных поверхностей нагрева в пучке гладких труб при применении лепестковых турбулизаторов, результаты моделирования которой были проверены на экспериментальной установке.

doi.org/10.48081/TQDO3833

2022

Выпуск 4

Бұл мақалада қыздыру көзінің жылуын түрлендіру кезінде сыртқы жылу берілісі бар қозғалтқыштың тиімділігін арттыру жолы көрсетілген. Ол үшін сыртқы жылу берілісі бар қозғалтқыштың ығыстырушысы мен поршеннің ең оңтайлы параметрлерін іздеуді зерттеудің кейбір нәтижелері келтірілген. Сырттан жылу берілетін қозғалтқыштарды дамыту саласындағы әлемдік жетістіктерге, сонымен қатар ғылыми әдебиеттерге талдау жұмыстары жүргізілді. Бүгінгі таңда өзекті мәселе болып отырған сенімділік және сырттан жылу берілетін қозғалтқыштың жұмыс ресурсын арттыру мәселелері қарастырылып, бұл сұрақтарға жауап ізделінді. Сырттан жылу берілетін қозғалтқыштың жұмыс ресурсы құрғақ үйкеліс режимінде ұзақ уақыт жұмыс істей алу мүмкіндігіне және тығыздағыштардың сенімділігімен тікелей байланысты. Ығыстырғыштың ұлғайтылған диаметрімен қозғалтқыштың жаңа конструкциясы жасалып, бұл өзгеріс тығыздағыштардағы жүктеменің азайтылып, ресурстың артатынын байқатты. Берілген поршень диаметріне қатысты ығыстырғыштың диаметрі жоғарылаған кезде PV диаграммасын талдау қозғалтқыштың тиімділігі мен қуатын арттыруда оң нәтиже көрсетті. Ығыстырғыштың диаметрінің ұлғаюы PV диаграммасының ауданын ұлғайтуға және оны идеалды Стирлинг жылу цикліне жақындатуға әкеледі. Ұсынылған сырттан жылу берілетін қозғалтқыш электрлік синхронды генератор жетегі үшін арналған.

doi.org/10.48081/HOSN7393

2022

Выпуск 4

В работе представлены исследования перспективности и эффективности применения современных систем автоматизации в технологических процессах производства инертных газов на промышленных предприятиях Республики Казахстан в качестве источников пневматической энергии, вспомогательных элементов передачи сыпучих веществ, продувочных веществ технологических аппаратов и в качестве газов носителей. Анализируется эффективность системы автоматизации технологического процесса производства сжатого азота, который является кровеносной системой любого химического и нефтехимического предприятия. Важной отличительной особенностью является то, что от количества и стабильности его поступления зависит безаварийность работы, количество и качество выпускаемой продукции химических и нефтехимических предприятий. Доказана высокая функциональность системы управления технологическим процессом, заключающаяся в использовании трехуровневой программно-аппаратной платформы: полевого уровня автоматизации, программируемого логического контроллера и автоматизированного рабочего места с установкой на нем SKADA-системы. Внедрение предложенной современной системы автоматизации в технологические процессы производства сжиженного азота на промышленных предприятиях приведет к повышению безопасности его производства, уменьшению затрат на производство важного в народном хозяйстве технологического продукта, который повысит качество выпускаемой продукции химических и нефтехимических предприятий Республики Казахстан.

doi.org/10.48081/BOAZ8242

2022

Выпуск 4

Отмечается, что использование герконов позволяет решить актуальную задачу построения устройств релейной защиты без трансформаторов тока. Подчеркивается, что для их за-крепления и регулирования параметров срабатывания этих устройств путем изменения положения герконов вблизи токоведущих шин необходимы специальные конструкции. Предлагаются четыре новые конструкции для крепления герконов вблизи шин переменного и постоянного тока. Пер-вая из них отличается от известных наличием хомута, охва-тывающего шину, пластины, на которой закреплены n гер-конов и планки, скрепленной с этим хомутом; вторая – двойным ушным хомутом и двумя поворотными дугами с барабанными храповиками с герконом; третья – Г-образной пластиной с герконами и крепежными уголками; четвертая – двумя прямоугольными брусами с четырьмя сквозными отверстиями. Упоминается, что с помощью 3D-печати из пластика типа PLA был изготовлен опытный образец вто-рой конструкции, масса и занимаемый объем которого (вме-сте с герконами) в 167 и 89 раз, соответственно, меньше, чем у трансформаторов тока. Отмечается, что подобные расчет-ные соотношения получены и для остальных конструкций. Описываются способы регулирования параметров срабаты-вания защит на герконах с помощью предложенных кон-струкций.

doi.org/10.48081/SHLJ4849

2022

Выпуск 4

Объектіні бақылау кезінде динамиканы толығырақ зерттеуге мүмкіндік беретін бақылау және талдау үшін ұзақ уақыт диапазонындағы жүйелерде кескіндерді дәйекті жазу болып табылатын көп уақытты түсіру маңызды. Кескіндер тізбегін тайм-лапс кескіндерінің бір түрі ретінде қарастыруға болады. Оның артықшылықтарына жоғары уақытша ажыратымдылық және ұзақ уақыт бойы түсіруді біріктіру мүмкіндігі жатады. Бейне кескіндер нысандардың пішіні мен қозғалғыштығының, сондай-ақ олардың кескіндерінің жарықтығындағы өзгерістерді кадр бойынша жазуға мүмкіндік береді. Динамикалық сипаттамалар бірнеше кадрларды талдау негізінде анықталады, бір-бірімен өзара әрекеттесуін анықтайды. Объектінің әрекетін сипаттайды. Көп уақыттық спутниктік кескіндегі өзгерістердің негізгі элементтері және олардың динамикалық объектілер үшін негізгі жиынтықтары тұжырымдалады және анықталады, олар үшін динамикалық объектіні қозғалыс аймағы ретінде анықтайтын негізгі сипаттамалар анықталады. Мұндай объектілік тәуелділіктер тек объектілер мен олардың динамикалық топтары арасында мұра болып қалмайды. Мұндай жағдай үшін өзгерістер ағынында болып жатқан процестерді формализациялау негізінде спутниктік суреттердің көп уақыттық тізбегі бойынша динамикалық объектілер тұжырымдамасы әзірленді. Динамикалық топтан динамикалық объектіні таңдау үшін объект ортасының сипаттамаларын талдау негізінде арнайы әдістеме әзірленген. Көрсетілген ауқымдардағы ұқсас сипаттамалары бар нысандар динамикалық топтарға біріктірілген. Мұндай топқа мониторинг жүргізіледі. Осылайша, мониторинг кескіндер емес, объектілер жиынтығының қозғалысын бақылау ретінде жүзеге асырылады.

doi.org/10.48081/NBMO7530

2022

Выпуск 4

В данной статье представлена автоматическая система управления технологического процесса (АСУ ТП) пылеприготовления ТЭЦ-2 АО «АрселорМиттал Темиртау» (АМТ), которая позволит контролировать режим работы оборудования пылесистемы, собирать и обрабатывать информацию о ходе процесса, поддерживать заданные параметры, обеспечивающие безопасную работу пылесистемы при максимальной ее экономичности, а также выдавать управляющие воздействия на технологический процесс в соответствии с принятым критерием управления. Для разработки схемы системы автоматического управления (АСУ) пылеприготовления ТЭЦ-2 АО «АМТ» необходимо определить режимы работы теплотехнического оборудования для обеспечения оптимального размола твердого топлива, а также параметры контроля, управления и сигнализации. Объектом управления пылесистемы ТЭЦ-2 АО «АМТ» является шаровая барабанная мельница (ШБМ), а процессом - размол твердого топлива. Элементами (АСУ ТП) является «объект и регулирующее устройство». В статье представлено автоматическое регулирование разрежения шаровой барабанной мельницы в условиях ТЭЦ-2, с целью определения динамических параметров объекта регулирования. Это позволит определить динамические параметры объекта регулирования, а также моделировать объект. В моделирующем комплексе Simulink программного пакета Matlab построена модель разомкнутой системы.

doi.org/10.48081/PURM7555

2022

Выпуск 4