Повышение надежности системы электроснабжения является ключевым вопросом в электроэнергетике и одной из актуальных задач. В системе электроснабжения традиционная распределительная сеть отвечает за снабжение существующих потребителей. Существует проблема растущей концентрации электрических нагрузок, особенно в мегаполисах, что требует повышения уровня напряжения для увеличения пропускной способности сети. В настоящее время в Республике Казахстан только в столице Астане имеется небольшой опыт эксплуатации распределительной сети 20 кВ. В данной статье рассматривается возможность использования кабелей в распределительной сети, обосновывается выбор напряжения 20 кВ для обеспечения проверенной пропускной способности кабелей в различных природных и климатических условиях. Для обеспечения надежности электрической сети обсуждаются факторы, которые могут привести к снижению показателей надежности. В статье представлены характеристики кабелей с бумажной изоляцией и сшитым полиэтиленом для сетей 20 кВ и показана зависимость оптимальной пропускной способности для данного напряжения от длины линии, что очень важно при коротких замыканиях в сетях среднего напряжения. Основываясь на полувековом опыте европейских стран, можно ожидать, что международная передовая практика по технологиям перевода существующих распределительных сетей 10 кВ на напряжение 20 кВ позволит снизить затраты и повысить надежность распределительных сетей.

10.48081/WZPH9374

2023

Выпуск 2

Для построения токовых защит электрических сетей и электроустановок традиционно применяются трансформаторы тока и токовые реле. В силу конструкционных особенностей целого ряда элементов электроэнергетических систем установка трансформаторов тока и, следовательно, токовой защиты, построенной на них, сопряжена со значительными сложностями. Вместо традиционно используемых измерительных преобразователей тока в виде трансформатора тока и реагирующего органа в виде токового реле предлагается использовать магнитный преобразователь тока, который выполняется на базе магнитной и контактной системы токового реле РТ-40. Предложенные конструкции магнитного преобразователя тока различаются методами его крепления и выставления порога срабатывания, а также способами защиты от напряжения в токоведущей шине. Это дает возможность реализовывать простые и дешевые, однофазные и трехфазные токовые защиты для низковольтных электрических сетей и электроустановок с классом напряжения до 1000В, а также высоковольтных электроустановок напряжением 6 – 10кВ. Таким образом, магнитные преобразователи тока представляют отдельный класс простых в изготовлении и установке защит электрических сетей и электрических установок от КЗ, для реализации которых не требуется трансформатор тока.

10.48081/QJFC6445

2023

Выпуск 2

В работе предложена одномерная математическая модель для описания движения ожижающего воздуха и перемещения частиц в аппарате кипящего слоя. Основой моделирования служит математический аппарат теории счетных цепей Маркова. Фактор, определяющий унос материала из аппарата, введен в модель за счет использования макродиффузионного коэффициента, который позволил дополнить матрицу переходных вероятностей вероятностями случайного заброса частиц в соседние ячейки цепи. Выполненные численные эксперименты с разработанной моделью позволили получить качественно непротиворечивые результаты в отношении распределения твердой фазы и постепенного выноса частиц из аппарата. Полученные результаты позволяют рассматривать предложенную модель в качестве достоверной основы для развития компьютерного метода расчета расширения слоя и уноса частиц из технологической аппаратуры.

10.48081/VRLW6407

2023

Выпуск 2

This article discusses a technological solution developed on the basis of an Arduino-type microcontroller with automatic control of air heating in production. Currently, microcontrollers have a large range (more than 10,000), which differ among themselves in terms of application, parameters and other properties. Dozens of manufacturers are engaged in the release of microcontrollers. Increasing reliability, speed and functional saturation, as well as reducing the amount of modern computer technology and electricity consumed have led to its widespread use to control complex technological objects with a large number of physical quantities and controlled installations. The result of this article will be the development of a block diagram, drawing up a schematic diagram of a control system, block diagrams, writing a program for a microcontroller, developing an operation algorithm and a set of elements that can be used in any production, production process (for example, drying systems, heating installations, etc.), where an air heating control system is deemed necessary. Also, the main conclusions, concepts of this research work can be used in production processes, household appliances and as a teaching aid.

10.48081/QYFY4461

2023

Выпуск 2

Мақалада кітапхана өндірісіне арналған ашық бастапқы кодты біріктірілген кітапханаларды басқару жүйелері (Integrated management library system-ILMS) қарастырылды. Зерттеудің негізгі объектілері ретінде DSpace, Koha және EPrints жүйелері таңдалынып алынып, осы жүйелердің негізгі функционалдық мүмкіндіктеріне салыстырмалы талдау жасалды. Жұмыс барысында Scopus, Web of Science, ResearchGate тәрізді халықаралық деректер қорларындағы отандық және шетел зерттеушілерінің осы бағыттағы ғылыми еңбектері зерттеліп, аталған жүйелерінің ресми сайттары, техникалық нұсқаулықтары қолданылды. Сонымен қатар, DSpace, Koha және Eprints ашық кодты кітапханалық жүйелерінің мүмкіндіктері тәжірибе жүзінде зерттеліп, интерфейс, каталогтау және іздеу парақшаларына қысқаша шолу жасалды және архитектуралары, метадеректері және қолдайтын файл пішімдері сипатталды. Жүргізілген зерттеу нәтижесінде, DSpace, Koha және EPrints ашық кодты кітапхана жүйелерінің үшеуі де веб интерфейсті, кроссплатформалы және автоматтандырылған кітапхананы қолдайтыны анықталып, осы жүйелердің артықшылықтары және кемшіліктері айқындалды. Зерттеуде жүргізілген салыстырмалы талдау кітапхана-шыларға кітапхана үшін ашық бастапқы бағдарламалық қамтамасыз етуді таңдау кезінде қажетті шешім қабылдауға көмектесетінін және осы шешімнің жылына өте үлкен мөлшердегі қаражатты үнемдеуге мүмкіндік беретінін атап өтуге болады.

10.48081/BPNX1939

2023

Выпуск 2

The article deals with improving the efficiency of an industrial power system, which is determined by the level of power losses in its elements. One of the most important methods of increasing the efficiency of power supply systems and distribution networks that ensure the transmission and distribution of electricity is to reduce the amount of electrical energy that is expended in this process. Reducing power losses in electrical grids is achieved by reducing the reactive component of the electric current, i.e., by increasing the cos φ. The Electrical Installation Code recommends, first of all, using the synchronous motors available at the enterprise. It is reasonable to solve the problem of minimizing active power losses in the power grid using the method of mathematical modeling and mathematical programming. The article presents the main features of the criterion programming method for solving a class of problems with a positive degree of difficulty, which is quite well-known in the electric power industry for solving optimization problems. We propose the method of criterion programming to solve the problem of improving the efficiency of the power grid by optimal control of the operation of synchronous motors according to the reactive power mode.

10.48081/KOWL6778

2023

Выпуск 2

Приведены результаты проектно-исследовательских изысканий по созданию автоматизированной системы управления подпочвенным внесением удобре-ний с целью повышения эффективности работы мобильных агрегатов в растениеводстве. Разработана условно-логическая архитектура автоматизированной системы управления состоянием исполнительных механизмов высевающего ап-парата для сеялки подпочвенного внесения удобрений, а также конструктивно-технологические методы их реализации с использованием доступных программно-аппаратных средств современных информационно-телекоммуникационных и цифровых технологий. Реализована программная интеграция с глобальной нави-гационной спутниковой системой (GPS/ГЛОНАСС). По результатам производственно-эксплуатационного тестирования подтверждена функциональная ра-ботоспособность предлагаемой автоматизированной системы управления ис-полнительными органами высевающего аппарата серийно выпускаемой сеялки (СЗС-2.1), что обеспечивает дифференцированное внесение удобрений исходя из фактической потребности почвенных условий на каждом участке посевной пло-щади, а также обеспечивает снижение энергозатрат связанных с декорбонизацией окружающей среды. Анализ возникновения и развития системы точного земледелия позволяет сформулировать следующую ее сущность, имеющую практическое значения для реальных производственных процессов производства полевых работ: точное земледелие – это совокупность относительно самостоятельных технологий. Результаты исследования позволяют, обеспечить дозированное внесение удобрений, с учетом характера и потребности почвы, повышая культуру, результат и эффективность выполнения технологических опера-ций.

doi.org/10.48081/MRWK4204

2023

Выпуск 1

Күн көзінен шығатын энергия қазіргі тұтынушылардың қажеттіліктерін толығымен қанағаттандыра алады - ол баламалы (және арзан) энергия көзі ретінде пайдаланылады және де күн батареялары маңызды рөл атқаратын тұтынушылардың басқа қажеттіліктері де жоққа шығарылмайды. Бірақ бүгінгі күнге келгенде, күн энергиясымен жұмыс істейтін су жылыту жүйелері танымал бола бастады. Мақала Алматының климаттық жағдайында жылу алу көзі ретінде күн көзі энергиясын пайдалану мүмкіндігіне арналған. Материал күн энергиясының коллекторын қарастырады және оның түрлері мен құрылымдарына сипаттама береді. Параболоцилиндрлік концентраторы бар және күннің азимутальды қозғалысын автоматты түрде бақылауға арналған сағат жетегі бар күн энергиясы коллекторының сипаттамасы, сондай-ақ "Демитан"күн жылу коллекторының конструкциясы келтірілген. Концентратордың тиімді пайдалы әрекет коэффициенті есептелді, рельефтің 50 с.е. ендігі үшін есептеу нәтижелері бойынша график салынды. Жердің географиялық ендігіне байланысты коллектордың көкжиекке оңтайлы көлбеу бұрышы табылды. Күн энергетикалық коллекторының бетіне сәулеленудің орташа айлық тығыздығын қайта есептеу коэффициенті, мөлдір қабықшалардың мінсіз селективті жабыны жағдайында жылу жоғалту коэффициенті анықталды, коллектордың жылу және электр тиімділігінің аналитикалық көрінісі алынды.

doi.org/10.48081/YCWU6139

2023

Выпуск 1

В статье затронута проблема образования накипи воды на внутренних поверхностях трубопроводов, используемых в энергетических системах и бытовых электронагревательных приборах. Поэтапно рассмотрен физико-химический процесс образования накипи на поверхностях нагревательных элементов оборудования. Рассмотрены принципы физического воздействия магнитного поля на воду, параметры протекающих в воде физико-химических процессов и поведение растворенных в подвергнутой магнитной обработке воде солей жесткости. Обоснование научной новизны заключается в поиске новых методов повышения качества воды, ее показателей и повышения эффективности очистки без использования химических реагентов. Как показывают проведенные исследования, использование электромагнитного поля позволит значительно снизить применение химических реагентов, солей, кислот и щелочей. В статье так же приведены результаты исследования степени жесткости воды города Астана. В данной работе предложен метод электромагнитной обработки воды для снижения ее жесткости и предотвращения образования накипи и ее отложений. Исследования влияния электромагнитного поля на показатель жесткости водопроводной воды проводились на экспериментальном образце устройства предназначенного для предотвращения образования накипи. Данное устройство было сконструировано в научной лаборатории Казахского агротехнического университета.

doi.org/10.48081/GYHU4696

2023

Выпуск 1

Ғаламтор заттары мен ақпараттық революцияның пайда болуымен жоғары өнімді есептеу жүйелеріне сұраныс артып келеді. Есептеу чиптеріндегі өзара мысты байланыстар компьютерлік желілер сияқты маршрутизаторлардан, коммутаторлардан, қайталағыштардан тұратын network on chip (NoC) деп аталатын күрделі өзара байланыс желісіне айналды. Чиптегі желі жоғары өнімді есептеу жүйелеріне арналған көп ядролы көп чипті жүйелер сияқты кең ауқымда жүзеге асырылған кезде, өзара байланыс ұзындығы артады, сонымен қатар қуатты тарату, өзара байланыстың кешігуі, сағатты синхрондау және электрлік кедергілер сияқты мәселелер туындайды. Бұл мақалада, сымсыз өзара байланыстар сымды өзара мысты байланыстарын ауыстыру ретінде таңдалады. Кері дискретті Фурье түрлендіруін қолдана отырып, жиілік аймағының деректерін уақыт аймағына түрлендіру үшін уақыт аймағының ажыратымдылығын екі есе арттырудың жаңа әдісі ұсынылды. Жолдағы шығындар коэффициенті жабық жағдай үшін 1,607-ге тең екендігі анықталды, ал энергия шағын масштабта логикалық үлестіруден кейін жүреді. Практикалық жағдайларды талдау негізінде арналардың модельдері жасалады және модельденеді. Сымсыз өзара байланыстар CMOS өндірісімен және чиптерді ораумен оңай интеграцияны қамтамасыз етеді. Миллиметрлік толқындардың лицензияланбаған диапазонында (57-64 ГГц) жұмыс істейтін сымсыз қосылымдарды қолдана отырып, жоғары жылдамдығына (Гбит/с) қол жеткізу шешімдері ұсынылады.

doi.org/10.48081/HSEY4196

2023

Выпуск 1