Бұл мақалада детонациялық бүрку әдісімен 12Х1МФ ыстыққа төзімді қазандық болатының бетіне алынған Ni-Cr-Al негізіндегі біртекті және градиентті жабындарының жоғары температуралық тотығу қасиеттері зерттелді. Ni-Cr-Al негізіндегі біртекті және градиентті жабындарының жоғары температуралық тотығуға төзімділігін бағалау үшін 10000C температура да циклдік сынақтар жүргізілді. Жоғары температуралық тотығу қабілетін бағалау әр циклден кейін үлгілер массасының өсуін өлшеу арқылы жүргізілді. Сонымен қатар жабындардың жоғары температуралық тотығуға дейінгі кеуектілігі өлшеніп, тотығудан кейін рентген құрылымдық фазалық талдау (XRD) жүргізілді. Визуалдық талдау нәтижелері бойынша Ni-Cr-Al біртекті және градиентті жабындары бар үлгілердің беті жабынсыз 12Х1МФ қазандық болаты үлгісімен салыстырғанда зақымдалмағанын көрсетті. Жабынсыз 12Х1МФ болаты үшін тотығу және массаның ұлғаю процесі үздіксіз жүреді, салмақтың өсуі барлық сыналған үлгілердің ішіндегі ең жоғарысы болып табылады Рентген фазалық талдауы нәтижесінде циклдік жоғары температуралық тотығудан кейін жабындардың бетінде Cr2O3 және Al2O3 сияқты қорғаныш оксидтерінің түзілгенін көрсетті. Сонымен қатар Ni-Cr-Al негізіндегі градиентті жабынындағы Al2O3 фазасының шыңдары Ni-Cr-Al негізіндегі біртекті жабынымен салыстырғанда айқынырақ және қарқынды, бұл өз кезегінде градиентті жабынның тотығуға төзімділігін арттыруға ықпал етеді.

https://doi.org/10.48081/WOTP6032

2023

Выпуск 4

Бұл ғылыми мақалада энергия жүйесіндегі релелік қорғаныс және автоматика құрылғыларының дұрыс жұмыс істемеуінің ұйымдастырушылық себептері қарастырылған. Бұлыңғыр себеп-салдар байланыстары бар теңдеулер жүйесін пайдалана отырып, релелік қорғаныс және автоматика құрылғыларының дұрыс жұмыс істемеуінің ұйымдық себептерін анықтау моделі әзірленді. Теңдеулер жүйесін шешу кезінде ықтимал ұйымдастырушылық себептердің басымдылығының векторлық бағаны анықталады, оның негізінде релелік қорғаныс пен автоматиканың жұмысындағы ақаулар мен қателерді анықтауға болады. Мақалада ұсынылған үлгі релелік қорғаныс және автоматика құралдарының зақымдануы кезінде дұрыс жұмыс істемеуінің ұйымдық себебін тез және дәл анықтауға мүмкіндік береді. Жұмыста соңғы жылдардағы статистикалық мәліметтер негізінде релелік қорғаныс және автоматика құрылғыларының дұрыс жұмыс істемеуінің негізгі сегіз ұйымдастырушылық себептерінің пайда болу ықтималдығы анықталды. Жүргізілген талдауға сәйкес, релелік қорғаныс және автоматика құрылғыларының дұрыс жұмыс істемеу ықтималдығы жоғары ұйымдастырушылық себептерге байланысты туындайтыны анықталды: қажетті шараларды қолданбау немесе олардың уақтылы қабылданбауы, өндірістегі немесе орнатудағы кемшіліктер және басқа да себептер. Сондай-ақ осы мақалада авторлар энергия жүйесіндегі релелік қорғаныс пен автоматиканың сенімділігін арттыруға бағытталған ұсыныстар ұсынылды.

https://doi.org/10.48081/MPPL9167

2023

Выпуск 4

В статье рассмотрены физические основы волновой и геометрической оптики, используемые в метрологическом обеспечении оптических световодов и оптической связи. Показаны зависимости одного из главного параметра систем передачи информации – скорости – от физического строения стекловолокна. Ввиду неоднородного показателя преломления оптического тракта групповой световой сигнал движется с различной скоростью, что приводит к увеличению длительности импульса, лежащего в основе изучения дисперсионных явлений. Определено, что световой импульс состоит из ряда лучей, которые распространяются не только вдоль оси вололкна, но и под некоторым угловым наклоном. Представлены полные расчеты, показывающие искажение и затухание оптических сигналов Определен принцип действия оптического рефлектометра и дан анализ мощности оптического излучения, показывающий потери оптического соединения на границе раздела различных видов производителей оптоволокна. Проанализированы импульсы прохождения и отражения сигнала при распространении в прямом и обратном направлениях. Даны передаточные характеристики, показывающие принцип двулучепреломляемости светового луча, и появляющиеся в результате данного процесса луч проходящий и луч отраженный. Имеющиеся показатели показывают различие в характере отражения на границе раздела с плоскими и закругленными краями контактов световодов.

https://doi.org/10.48081/AKQZ7832

2023

Выпуск 4

Темірбетон бұйымдарын жоюға арналған электр разрядты технологиясы бірқатар экологиялық кемшіліктері бар қатты материалдарды қайта өңдеудің механикалық әдістеріне перспективті балама болып табылады. Берілген жұмыста электрлік жарылыстың әсерінен плазмалық разрядтық арнаның пайда болуы кезіндегі қатты материалдың кернеулі-деформациялық күйінің толқындық динамикасы қарастырылған.Разряд тізбегінің жұмысын, разрядтық арнаның кеңеюін және серпімді-пластикалық толқындардың генерациясын дәйекті түрде сипаттайтын физикалық-математикалық модель шеңберінде материалдағы шұңқырдың пайда болуының әртүрлі механизмдері қарастырылады - аз энергия сыйымдылығы, бетінен шағылысқан толқындар есебінен жүзеге асырылады және энергияны көп қажет етеді, онда қабат функциясының жарықтары қысу кернеулерінің тікелей толқынынан туындайды; өңделген материалды жоюдың ең тиімді шарттары анықталады. Шығару тізбегінің параметрлері мен материалдың кернеулі-деформациялық күйі мен бұзылу сипаты арасындағы байланыс көрсетіледі, бет пішіні мен контур параметрлерінің ықтимал бұзылу сипатына әсері бағаланады. Осылайша, энергияның «жылдам» кірісі бар электрлік жарылыстың негізгі зақымдаушы факторы созылу тангенциалды кернеулер аймағы екені анықталды. Энергияны енгізудің «баяу» режимінде деструкция ең алдымен ығысу деформациялары есебінен, ал энергияның жылдам түсуі кезінде созылу тангенциалды кернеулерінен болады. Жұмыстың нәтижелері электр разряды немесе аралас әдістерді қолдана отырып, темірбетон бұйымдары мен тау жыныстарын қайта өңдеуге арналған электр станцияларын жобалау кезінде пайдалы болуы мүмкін.

https://doi.org/10.48081/HUYA9265

2023

Выпуск 4

Условия режима работы систем электроснабжения быстро меняются. Причиной является изменения, как со стороны источника питания, так и со стороны нагрузки. Устойчивая работа системы электроснабжения базируется на математических моделях и правилах эксплуатации. При меняющихся условиях возникает вероятность неадекватного описания ситуации и соответственно ошибочной работы электрооборудования и системы электроснабжения в целом. Для предотвращения данной ситуации необходимо производить проверку параметров режима и применяемых методов расчета на адекватность. Важнейшим критерием работы системы электроснабжения является уровень потерь электроэнергии. При меняющихся условиях составляющие потерь электроэнергии меняются. В таком случае встает вопрос о необходимости исследования параметров режимов систем электроснабжения, выявление составляющих потерь электроэнергии при учете несимметрии и несинусоидальности для уменьшение потерь при передаче и распределении электрической энергии. В статье рассмотрены такие вопросы как потери электроэнергии влияют на ценообразование. Знание потерь энергии и их отнесение к конкретным элементам сетевой системы имеет существенное значение для принятия мер, направленных на минимизацию ценообразование и тарифы на электроэнергию. От того насколько будет объективно будет произведён расчет нормативных потерь, будет зависеть доход энергоснабжающих компаний. Если не досчитаем страдает энергоснабжающие компании, а если пересчитаем, то страдает потребитель. Поэтому нужно совершенствовать методику расчета нормативных потерь.

https://doi.org/10.48081/EGPY1079

2023

Выпуск 4

Бірнеше жұмыс кристалды байланыстыру үшін mm-wave сымсыз қосылымдарын пайдалануды қамтиды және олардың жүйелік деңгейде кідірісі мен икемділігі төмен таралуының арқасында бұл жаңа парадигма қолданыстағы көп ядролы архитектуралардың масштабталу кедергілерін жеңе алатынын көрсетеді. Дегенмен, дәл сол жұмыстар чиптің сымсыз ішкі арнасын дұрыс түсінбестен 10 Гбит/с-тан жоғары жылдамдықты және 1 Pj/bit-ке жақын тиімділікті болжайды. Бұл мақалада мұндай болжамдар коммерциялық чиптердің шығындары мен дисперсиясын бағалай отырып, шындықтан алыс екендігі алғаш рет көрсетілген. Негізгі мәселені одан әрі ашу және WNoC әлеуетін растау үшін осы жаңа сымсыз сценарийдің бірегей қасиеттерін - монолитті және статикалық сипатты қолданатын әдістеме ұсынылды, оның қолданылуы мақалада талқыланады. Сценарийдің бірінші қасиеті арнаны жобалауға мүмкіндік береді, яғни таратуды жақсарту үшін өндіруші үшін чипсет пакетін ыңғайлы түрде өзгерту мүмкіндігі бар. Зерттеу чиптің жиілік реакциясын оның корпусының өлшемдерін мұқият таңдау арқылы оңтайландыру үшін осы бірегей қасиетті пайдаланады. Ақырында, оған бейімделу үшін арнаның статикалық қасиеттері қолданылады және физикалық деңгейде қарапайым түзетулер арқылы тиімділік пен жылдамдықты арттыру әдеттері қарастырылады.

https://doi.org/10.48081/XCCW5875

2023

Выпуск 4

Статья посвящена актуальной проблеме – управлению режимами работы энергосистемы для обеспечения регулирования потоков электроэнергии. Для воздушных линий электропередач (ВЛЭП) электроэнергетических систем (ЭЭС) Казахстана с большим количеством параллельных линий разного класса напряжения и значительной протяженности характерно неоптимальное распределение потоков мощности. Развитие и внедрение устройств координации для управления фазами режимных параметров приводящих к перераспределению активных и реактивных мощностей по элементам электропередачи способствует повышению управляемости энергетической системы. В статье рассмотрены инновационные технологии гибких (управляемых) систем электропередач на переменном токе FACTS на основе фазоповоротного трансформатора (ФПТ). Для оптимального потокораспределения, снижения потерь и повышения пропускной способности, разработанных и эксплуатируемых зарубежными энергокомпаниями, было проведено сопоставление и анализ функциональных особенностей ФПТ. Исследования проводились на универсальных стендах ЭВ-4 и ТОЭ-335.1 для определения углов поворота и фазовых сдвигов.

https://doi.org/10.48081/RNHH2479

2023

Выпуск 4

Исследование технологии Digital Twin в учебном процессе представляет особый интерес, так как дает совершенно новые возможности для предоставления информации и получения как теоретических и практических знаний. В работе рассмотрена перспективные направление развития в рамках образовательного процесса. Изучено развитие LMS систем и Digital Twin технологий. Анализировано ииспользование Moodle совместно с лицензией GNU GPL дает ряд преимуществ. Данный пакет документов распространяется под лицензией GNU GPL, при этом проект относится к категории Open Source. Лицензионное соглашение GNU GPL позволяет распространять программное обеспечение свободно с обязательным предоставлением исходного кода. В рамках исследования в Moodle был интегрирован пакет SCORM, который передает в локальное ключевые параметры и получает ответы на запросы. Таким образом был определен обмен данными между образовательной онлайн системой и локальным приложением с Digital Twin технологией. В ходе исследовательской деятельности была успешно разработана новая модель учебной платформы с интегрированной Digital Twin технологией, которая может взаимодействовать с локальным приложением, которое позволяет ограничить распространение специальных материалов, предназначенных для служебного использования.

https://doi.org/.48081/VQFC9074

2023

Выпуск 4

Қазіргі әлемде күн энергетикасының жоғары даму қарқыны жақын арада ол электр энергиясының негізгі көздерінің біріне айналады деп айтуға мүмкіндік береді. Мақалада автономды энергиямен жабдықтау үшін жаңартылатын энергия көздерінен жұмыс істейтін энергия жүйелерін пайдаланудың өзектілігі, атап айтқанда, елдің энергетикалық тәуелсіздігін нығайтуға ықпал ететін тұтынушылар үшін экологиялық таза және экономикалық тұрғыдан тиімді электр энергиясын өндіру үшін күн энергиясын қолданудың өзектілігі қарастырылған. Энергияның негізгі көздері, атап айтқанда сұйық отын генераторы, газ тәрізді отын генераторы, күн электр станциялары, автономды энергиямен жабдықтау үшін қолданылатын шағын гидрогенераторлар қарастырылады. Дизельді электр станциясымен салыстырғанда күн электр станциясын пайдаланудың техникалық-экономикалық негіздемесі 25 жыл есептік пайдалану уақытымен келтірілген. Дизельді және күн электр станциясының жүйелері үшін жабдықтар мен техникалық қызмет көрсету құны анықталды. Автономды энергиямен жабдықтау үшін сұйық (дизель) отынмен жұмыс істейтін электр станциясы мен күн электр станциясының пайдалану шығыстары қарастырылды. Энергиямен жабдықтау жүйелері үшін қолданылатын әртүрлі энергия көздері ұсынылған. Автономды энергиямен жабдықтау жүйелері үшін ұсынылған энергия көздерінің артықшылықтары мен кемшіліктеріне салыстырмалы талдау жүргізілді. Дизельді электр станциясымен салыстырғанда күн электр станциясының негізгі артықшылықтары атап өтілді.

https://doi.org/10.48081/LARA2459

2023

Выпуск 4

Biomass gasification is a promising technology for converting organic materials into valuable gases such as syngas, hydrogen, methane, and chemical feedstocks. This process involves complex thermochemical reactions influenced by various parameters. This article explores key factors affecting product quality during biomass gasification, including feedstock composition, moisture content, particle size, operating conditions, catalysts, and sorbent-to-biomass ratio. The study sheds light on the advantages and disadvantages of different gasifier types, such as updraught, downdraught, fluidised bed, and entrained flow, highlighting their suitability for specific applications. It also delves into the significance of parameters like steam-to-biomass ratio and air equivalence ratio. The findings underscore the importance of optimizing these factors to enhance gasification efficiency and minimize undesired byproducts. Biomass gasification holds significant potential for sustainable energy production and should be explored further to harness its benefits effectively.

https://doi.org/10.48081/JTYR5134

2023

Выпуск 4