В электроэнергетических системах наибольшее распространение получили трехфазные трехобмоточные трансформаторы. Одним из наиболее часто встречающихся в них замыканий является витковое замыкание (ВЗ). Для защиты от них в настоящее время практически всегда используются традиционные токовые защиты. Однако они имеют низкую чувствительность к ВЗ. В настоящее время появились высокочувствительные защиты трехфазных трехобмоточных трансформаторов на магнитных трансформаторах тока. Они просты по конструкции, дешевы и способны защитить такой трансформатор от всех видов замыканий в их обмотках. В данной статье предложено устройство защиты трехфазного трехобмоточного трансформатора на магнитных трансформаторов тока. Описано взаимное расположение элементов трансформатора и МТТ и схема защиты. Так же представлены результаты экспериментальных исследований предложенного устройства защиты трехфазного трехобмоточного трансформатора проведенные в лаборатории кафедры Электроэнергетика НАО «Торайгыров университет». Приведены осциллограммы тока в замыкающихся витках первичной обмотки трехфазного трансформатора и ЭДС на выходе МТТ в режиме нагрузки, и включения в сеть трансформатора ТТ-6 в режиме холостого хода. Чувствительность предложенной защиты трехфазного трехобмоточного трансформатора на магнитных трансформаторах тока. в экспериментальном трансформаторе составила порядка 0,2-0,4%.

https://doi.org/10.48081/VMFW1810

2024

Выпуск 2

Синтетический газ является низкореакционным топливом, и его состав постоянно меняется. Поэтому для эффективного сжигания синтетического газа различного состава необходимо подобрать оптимальный угол наклона стабилизатора. Уголковый стабилизаторы имеют три разных угла: стабилизатор под углом 450, стабилизатор под углом 60° и стабилизатор под углом виде полукруга. Размеры уголковых стабилизаторов, оптимальные аэродинамические сечение за стабилизатором были просчитаны с применением численного моделирования в программе «Comsol Multiphysics 6.0». Основная цель заключалась в разработке физических моделей и численном исследовании аэродинамического потока воздуха (синтетического газа) в горелочном устройстве с целью определения оптимального угла стабилизаторов для эффективного горения топливно-воздушной смеси. Проведя анализ результатов численного моделирования уголковых стабилизаторов, что размеры, угол стабилизаторов существенно влияют на скоростные профили и аэродинамику. Особое внимание следует уделить области внутри уголковых стабилизаторов, где находится зона обратных токов. Влияние изменения скоростей на контуры скорости оказалось незначительным, однако общий вывод состоит в том, что угол наклона и форма стабилизатора оказывают влияние на процессы смешивания топливно-воздушной смеси и, следовательно, на стабилизацию, неполное сгорание топлива и выбросы оксидов азота.

https://doi.org/10.48081/GQHN5422

2024

Выпуск 2

При производстве высококачественной стали ферросплавы имеют первостепенное значение. В настоящее время стали используются в строительной промышленности, машиностроительной промышленности, автомобилестроении, производстве металлопродукции, электрического оборудования, бытовой технике и других областях. Исходя из этого, сталеплавильное производство напрямую зависит от состояния ферросплавной промышленности. Поэтому релейная защита электрооборудования рудотермических производств, на которых производятся ферросплавы, является актуальным вопросом. В статье предлагается высокочувствительная защита от витковых замыканий в первичной обмотке однофазного печного трансформатора рудотермического производства, а также от обрывов и дуговых замыканий в парах трубошин его короткой сети. Данная защита реализуется при помощи двух магнитных трансформаторов тока (МТТ). Также предлагается интегрировать это устройство защиты на двух МТТ в общезаводскую сеть рудотермического производства. Шкаф защиты на базе промышленного контроллера Trei-5B-05 позволяет реализовать как местное, так и дистанционное управление защитой от витковых замыканий в первичной обмотке однофазного печного трансформатора, а также от обрывов и дуговых замыканий в короткой сети. Для реализации человеко-машинного интерфейса предлагается использовать HMI-панель Delta DOP-AS38, благодаря которой выполняется визуализация и местное управление.

https://doi.org/10.48081/MESR3183

2024

Выпуск 2

The study of the subject area and the creation of a conceptual model are important steps in the development of any system, as they help to determine the requirements, functionality and structure of the system, as well as establish a common vision of the project before its implementation. Automation of agriculture requires the development of analytical systems to predict the growth of pest populations, which in turn involves the study of the subject area and the presentation of a conceptual model for the analytical system. The solution to this problem will help automate the work of scientists in the field of agriculture in calculating and predicting the growth of the number of pests of grain crops. The review of existing conceptual models in various fields of activity, especially in the agricultural sector, is carried out. System requirements have been put forward to ensure high efficiency and reliability of the system. A conceptual model of an analytical system for predicting a pest of grain crops is presented, which includes objects and their interrelationship with each other. The conceptual model includes algorithms and principles of the system operation.

https://doi.org/10.48081/AWCE4037

2024

Выпуск 2

Қазіргі сценарийде денсаулық сақтаудың озық мақсаттары үшін тиімді медициналық мақсаттағы бұйымдарды жобалау саласында қарқынды даму жүріп жатыр. Бұл зерттеу жұмысында жасанды нейрондық желіні (ANN) және бірнеше үйінділермен оңтайландыруды қолдана отырып, ағаш тәрізді антеннаны жобалауға арналған гибридті фракталдық тәсіл қарастырылған. ANN модельдеу, әсіресе ғылым мен техникада жиі кездесетін әртүрлі мәселелерді шешу үшін перспективалы шешім ұсынады. Ата-аналық гибридті пішінді салу үшін Джузеппе Пеано тәрізді құрылымға Кох тәрізді құрылым қосылады. FR4 негізіндегі жобаланған прототиптің жалпы көлемі 24 x 20 x 1,6 мм3 құрайды. Ағаш тәрізді геометрия таңдалған субстраттың орталық осіне орналастырылған микрожолақты сызықты беру арқылы қозғалады. "Lg" жер жазықтығының өлшемі бірнеше үйінділермен оңтайландыру әдісімен арнайы оңтайландырылған. Гибридті фракталдық тәсілдің тиімділігін жүзеге асыру үшін жобаланған антенна эксперименталды түрде талданады. Жобаланған құрылым ықшам, геометриялық тартымды және жеткілікті өткізу қабілеттілігін қамтамасыз етеді. Жобаланған антенна 2,41-ден 2,44 Ггц-ке дейін жұмыс істейді, негізгі жиілігі 2,42 Ггц. Жұмыс жиілігінде зерттелген s11 ≤ -10 дб өткізу қабілеттілігі 1,44 % (35,1 Мгц) құрайды. Сонымен қатар, жобаланған антенна мәлімделген жиілікте перспективалы күшейту және тұрақты сәулелену үлгілерін ұсынады. Таңдалған шығыс параметрлерін бағалау үшін жеңілдетілген ANN стратегиясы да қолданылады. Толықтығы үшін ұсынылған гибридті фракталдық тәсілдің сенімділігін зерттеу үшін имитацияланған, бағаланған, оңтайландырылған және эксперименттік жауаптар туралы баяндалады. Сонымен қатар, өнімділік әр түрлі қоздыру әдістерімен жобаланған антеннаның әрекетін талдау арқылы тиімді сипатталады.

https://doi.org/10.48081/DDLW7317

2024

Выпуск 2

Исследования проведенные на низкометоморфозных казахстанских углях, таких как месторождения "Восточный плат – 2" и "Богенбай – Жила", позволили определить оптимальные температурные диапазоны выделения различных газов, таких как циклогексан, метан и водород. Эти газы являются наиболее эффективными фрагментами для последующего сжижения. Особенно стоит отметить, что фюзинитовые и низкометаморфозные угли обладают высоким выходом углеводородных и водородных компонентов, что делает их привлекательными для технологии прямого сжигания с последующим сжижением. Кроме того, эти исследования могут привести к разработке более эффективных и экологически чистых технологий использования природных ресурсов. Учитывая ограниченность традиционных источников энергии и растущий спрос на альтернативные источники, такие как уголь, основанные на этих данных технологии могут сыграть ключевую роль в обеспечении энергетической безопасности и устойчивого развития. Использование газовых фрагментов для сжижения может способствовать сокращению выбросов парниковых газов и уменьшению негативного воздействия на окружающую среду. Эти результаты исследований имеют важное значение для дальнейших разработок и конструирования устройств по термическому нагреву коксовых углей с низкой степенью метаморфизма, с целью выделения летучих горючих газов и их последующего сжижения.

https://doi.org/10.48081/IYPA3462

2024

Выпуск 2

Бұл мақалада ауыз су мен ағынды суларды озондау арқылы тазартудың теориялық ережелері мен практикалық зерттеулері келтірілген, Қызылорда облысы аумағының экологиялық жағдайына улы компоненттердің зиянды әсерін бағалау мақсатында ауыз су мен ағынды сулардың ластануының экологиялық жағдайына талдау жүргізілген, разрядты аймақты алдын ала ауа дайындаусыз атмосфералық ауамен үрлеу тәсілімен ерекшеленетін қоректендірудің озондаушы элементі және токтың резонанстық күшеюі әзірленген; табиғат қорғау шараларының талаптарына сәйкес келетін сапалы су тазартуды алу мақсатында жоғары жиілікті озонатордың тәжірибелік сынақтарын әзірлеу және жүргізу. Зерттеу нысаны-экономика салаларының қажеттіліктерін және халықтың шаруашылық-ауыз су қажеттіліктерін қанағаттандырудың негізгі көзі болып табылатын Сырдария өзені. Зерттеу әдістеріне ауыз су мен ағынды суларды тазартудың заманауи әдістері мәселелері бойынша әдеби деректер мен тәжірибелерді талдау және жалпылау; ауыз су мен ағынды суларды тазарту және дезинфекциялау бойынша патенттік-ақпараттық іздеу; экологиялық зерттеулерде қолданылатын суды сапалы және сандық талдаудың аналитикалық, графикалық әдістері; озон технологиясы процестерін зерттеудегі электрлік өлшеу әдістері кіреді. Озон технологиясының қолданыстағы процестері мен аппараттарын салыстырмалы талдауда тәждік разрядтағы озонаторлардың маңызды артықшылықтары анықталды: дизайнның қарапайымдылығы, шағын өлшемдер, экологиялық қауіпсіздік, озонның жоғары өнімділігі, энергияның аз шығыны, ауа дайындығының болмауы.

https://doi.org/10.48081/UWQH5809

2024

Выпуск 2

Отличительной особенностью трехфазных электрических машин переменного тока является одинаковое исполнение статора и фазного ротора. При этом отключение таких электрических машин высокочувствительной защитой от витковых замыканий в обмотках статора или фазного ротора достаточно часто образуется секция со «скрытым» повреждением. В работе рассматривается все наиболее известные методы определения секции со «скрытыми» повреждениями обмоток статора и фазного ротора. Значительная из них относится к тем методам поиска поврежденной секции в обмотках статора и фазного ротора, в которых диагностирующими признаком повреждения является потемневшая, обуглившаяся или сгоревшая изоляции. При этом этот диагностирующий признак может возникнуть под действием токов как в процессе работы электрической машины, так и в процессе диагностирования с помощью подключения к ней специальных средств. Другая часть методов основана на использовании для поиска поврежденной секции в обмотках статора и фазного ротора магнитных полей, которые индуктируют в замкнувшихся витках поврежденной секции ток создающий свое локальное магнитное поле. При этом определение места нахождения этих магнитных полей осуществляется по разному. В связи с этим в работе осуществляется оценка достоинств и недостатков всех этих методов.

https://doi.org/10.48081/IJYC8604

2024

Выпуск 2

В работе показаны сравнение поведения покрытия Cr3C2-NiCr, нанесенного методом детонационного напыления (d-gun) и ферритно-перлитной стали 12Х1МФ (DIN 14MoV63) в коррозионной, эрозионной и высокотемпературной среде с учетом того, что покрытия были нанесены при различных расходах газов кислорода, пропана и расстояния нанесения. Проведены эксперименты на высокотемпературное окисление и коррозию образцов с однородным и градиентным покрытием Cr3C2-NiCr и стали 12Х1МФ без покрытия. Описана установка для исследования эрозии частицами при повышенной температуре, конструкция которой позволяет проводить испытания в различных условиях, включая различные эрозионные вещества и распределения их по размерам, температурам и углу атаки поверхности. В данной установке температура образца может достигать 900 C, а скорость частиц - 33 м/с. Результаты экспериментального исследования показали, что пористость существенно влияет на устойчивость к коррозии и эрозионному износу. Результаты экспериментов показали что коррозия влияет на характеристики микрорастрескивания и деформационного износа, воздействуя на твердость, что приводит к разрыхлению структуры. Качественный анализ совместного действия коррозии и эрозии может служить руководством при проектировании деталей.

https://doi.org/10.48081/XONN2800

2024

Выпуск 2

Бұл мақалада үш деңгейлі кернеу түрлендіргіші, активті-индуктивті және қозғалтқыштағы инвертор жұмысын математикалық модельденуі қарастырылады. Мақаланың негізгі мақсаты үш деңгейлі кернеудің математикалық сипаттамасын жасау болып табылады. Сонымен қатар, үш фазалы инверторлардағы тұрақты ток кернеуі мен ток толқынының егжей-тегжейлі талдауын ала отырып, ең аз тұрақты ток конденсаторын қарастыру. Мақаланың жаңалығы ретінде кеңістік-векторлық алгоритмі әзірленіп, кірістегі кернеуді реттейтін импульстік үш деңгейлі кернеу түрлендіргішінің конденсаторларын математикалық модельдін жасау. Осы мақсатта үш деңгейлі кернеу түрлендіргішіне көптеген есептеулер жүргізе отырып, шығыс кернеуінің модуляция жиілігіне шектеулер қарастырылады. Жартылай өткізгішті ажыратқыштардың көптігіне және басқарудың күрделілігіне қарамастан, жоғары кернеулер мен қуаттарда олар шығыс кернеуінің жоғары сапалы көрсеткіштерін көрсетеді. Мұндай түрлендіргіштердің артықшылығы мынада, кернеу ажыратқыштар арасында бөлінеді және жоғары кернеу үшін бір қосқышты таңдаудың орнына, жоғары коммутация жиілігімен жұмыс істей алатын төменгі кернеу үшін бірнеше рет алуға болады. Есептерді шешу үшін функцияларды ауыстыру әдістері, гармоникалық талдау әдістері, электр тізбегіндегі статикалық процестерді есептеудің аналитикалық әдістері, дифференциалдық және интегралдық теңдеулерді шешудің сандық әдістері қолданылды. Алынған теориялық нәтижелер мен аналитикалық байланыстардың сенімділігі MathCad және MATLAB пакеттері арқылы есептеулер арқылы тексерілді.

https://doi.org/10.48081/IBLD5538

2024

Выпуск 2