Бұл мақаланың мақсаты магниттік радиалды күштердің әсерінен пайда болатын қысқаша тұйықталған роторлы асинхронды қозғалтқыштың дірілін және соның әсерінен пайда болатын шуды азайту үшін падаланылатын әдістерге шолу жүргізу және магниттік радиалды күштердің әсерінен пайда болатын қысқаша тұйықталған роторлы асинхронды қозғалтқыштың дірілін және соның әсерінен пайда болатын шуды есептеп, оның мәнін азайту үшін тік пазалардың орнына қиғашталған пазаларды қолданған кездегі діріл мен шудың мәндерімен салыстыру және зерттеу. Электрмагниттік күштердің әсерінен болатын тістердегі дірілдің амплитудасының статор тірегіндегі дірілден ондаған және жүздеген есеге аз болатынын қарапайым есептеулермен көрсету. Сондықтан электр машинасының магниттік шуын зерттеу негізінен оның статор тірегін зерттеуді қажет етеді. Жоғарыда аталған діріл туғызушы магниттік күштердің әсерінен пайда болатын магниттік шуды төмендетіудің бір тәсілі ол электр қозғалтқышын жобалаған кезде статордағы және ротордағы ойықтар санының қолайлы қатынасын анықтау. Дегенмен, ойықтар санының қолайлы қатынасын таңдауға шудың азайуы ғана емес, сондай-ақ асинхронды қозғалтқыштарды жүргізу, қозғалтқыштық және тежелу қасиеттеріде тәуелді болады. Сондықтан ойықтар санын таңдаған кезде барлық көрсетілген факторларды ескеріп, зерттеу жүргізу.

https://doi.org/10.48081/USOP8639

2021

Выпуск 3

Осы күнге дейін әлемде тиімді түзеуші және құрушы элементтер мен электронды және ионды оптика түйіндерін зерттеу мен жобалау бойынша жеткілікті түрде терең өңделмеген әдістемелер қолданылады. Бұл әсіресе тек екі өлшемді (осесимметриялық және жазықтық-симметриялық) зарядталған бөлшектер көздерінің барлық құрылғыларын қолдануда байқалады. Электронды және ионды оптиканың әртүрлі элементтерін зерттеу әдістері бір-бірінен ерекшеленеді. Мысалы, бірлік және қарапайым иммерсионды линзаларды зерттеу әдістері эмиссионды және шағылушы электронды линзалардың қасиеттерін зерттеу кезінде тиімді бола алмайды. Өз кезегінде, эмиссионды (катодты) линзалар теориясы мен электронды айналар теориясы да өзара ерекшеленеді. Сонымен қатар, ионды көздерді жобалау кезінде катодты линзалар теориясын қолдану да белгілі бір ерекшеліктерге ие болады. Кеңістіктік сипаттамалар мен фокустаушы өрістер симметриясының түрлері де маңызды мәнге ие. Бұл жағдайлар элементтердің әр түріне, олардың ерекшелігін ескере отырып, нақты теориялық негіздерді өңдеуді талап етеді. Әрі қарай бағдарламалық құралдар өңделіп, зерттелуші элементтер параметрлеріне есептеулер мен сандық нәтижелерге талдау жүргізілуі керек. Мақалада екі симметриялы жазықтыққа ие катодты электронды линзаның параксиалды параметрлері есептелген. Параксиалды жақындауда зарядталған бөлшектердің қозғалысы екінші ретті дифференциалды теңдеумен өрнектеледі. Жұмыста жаңартылған эйлер әдісімен салыстырғанда мәні нақты мәнге жақынырақ болатын, яғни пайызбен өлшенетін салыстырмалы қателігі төменірек және тезірек есептелінетін төртінші ретті рунге-кутта әдісі жетік қарастырылған. Жүргізілген есептеу тәжірибесі негізінде delphi ортасында есептеу бағдарламасы құрастырылған. Құрастырылған бағдарламаның көмегімен зарядталған бөлшектердің қозғалыс траекториясының графиктері алынды. Зерттелуші линзамен кроссовердің құрылу шарты орындалуы үшін бірінші электродтың потенциалының электродтар арасындағы тесік өлшемінен тәуелділігі есептелді. Кроссовердің құрылу шарты болашақта аберрациялық коэфициенттерді есептеу үшін қажет.

https://doi.org/10.48081/GBXC3859

2021

Выпуск 3

В статье рассмотрены вопросы метрологического обеспечения оптической связи. Показаны типы соединителей и варианты комплектации муфт для оптических кабелей дальней связи, вносящие собственные затухания в сеть передачи данных, не превышающие установленные существующими стандартами в области телекоммуникаций Приведены различные способы измерения параметров оптических волокон и пассивных компонентов на различных этапах строительства и эксплуатации волоконно-оптических линий связи. Разобраны теоретические и практические вопросы, связанные с передачей света по оптическим волокнам. Представлены основные передаточные характеристики многомодового оптического волокна и нелинейные эффекты, возникающие в оптоволокне при передаче сигналов по пассивным оптическим компонентам. Полученные результаты метрологических измерений, подтверждающие существующие технические решения для создания централизованной оптической архитектуры структурированных кабельных систем и для улучшения качества оптических коммуникаций. Определенные полученные показатели позволят производить работы по проектированию и монтажу физической инфокоммуникационной инфраструктуры, включающей в себя следующие функциональные подсистемы: вертикальная подсистема, система активного сетевого оборудования, горизонтальная подсистема, система рабочего места. Даны расчеты, показывающие, что оптимизированные для лазерного излучения многомодовые волокна обладают минимальными значениями межмодовой и хроматической дисперсиями, и дальнейшее развитие физического уровня инфокоммуникационной сетевой модели ISO OSI позволит полностью перейти на данные типы оптоволоконных систем с более высоким коэффициентом широкополосности.

https://doi.org/10.48081/ATTS9913

2021

Выпуск 3

В данной статье представлен анализ текущего состояния отечественной и мировой практики эксплуатации существующих потребителей электрической энергии характеризующийся тем, что возникает напряженный энергетический баланс, наиболее выраженный в осенне-зимний период, когда потребность в электроэнергии значительно возрастает. Питающие энергосистемы вынуждены ограничивать энергопотребление за счет наиболее энергоемких потребителей, к числу которых относятся основные металлургические предприятия со сверхмощными рудовосстановительными печами (РВП). Представлены различные методы согласования графиков нагрузок, включающих снижение потребляемой мощности РВП до меньшего значения, чем номинальная мощность. Рассмотрено решение проблемы оптимизации эксплуатационных характеристик сверхмощных рудовосстановительных электропечей и даны рекомендации для реальной практики. Разработаны рекомендации для создания многокритериальной математической модели, состоящей из двух многофункционально связанных между собой структур – пространства параметров с областью, внутри которой выполняются все требования к показателям качества, производительности и удельного расхода электроэнергии, и пространства критериев с областью, ограниченной требованиями безаварийной эксплуатации оборудования.

https://doi.org/10.48081/YQXP3765

2021

Выпуск 3

Впервые исследованы процессы снижения энергозатрат плазмоэмической электропечи для газификации различных углеродсодержащих отходов (бытовых, биологических, сельскохозяйственных и других органических отходов). Показано влияние снижения влажности, морфологического состава отходов на энергозатраты при плазменной газификации углеродсодержащих материалов. Выявлена возможность исключения процесса предварительной сушки из производственного цикла газификации отходов. В современном мире одной из глобальных тенденций развития технологий является постоянное повышение эффективности и экологичности методов обращения с углеродсодержащими отходами. Углеродсодержащие промышленные отходы включают: коммунальные (твердые бытовые отходы (ТБО)), сельскохозяйственные (рисовая шелуха и т.д.), промышленные (древесные отходы, угольные шламы и т.д.) и биологические (медицинские, биологические осадки (БИО) и т.д.). Несмотря на различную природу этих отходов, все они состоят из одних и тех же химических элементов: углерода, водорода, кислорода, азота, хлора, серы, золы (комплекса неорганических элементов и соединений), воды (влаги), но содержат элементы и соединения, опасные для окружающей среды (патогенные микроорганизмы, тяжелые металлы и т.д.). Газификация углеродсодержащих отходов - сложный физико-химический процесс с большим количеством эффектов, полное научное объяснение которого далеко от завершения.

https://doi.org/10.48081/LJWI2657

2021

Выпуск 3

Мақалада бағдарламаланатын Matlab кешеніндегі векторлық басқарылатын жабық жиілік-ток жүйесінің құрылымдық диаграммасы және қанықтыру байланысын алмастыратын құрылымдық сұлба келтірілген. Жүйенің математикалық сипаттамасы символдық түрде беріледі және асинхронды жүйенің жиілік – ток орнықтылығын анықтау бағдарламасы беріледі. Жүйенің орнықтылығын анықтау бағдарламасы Matlab алгоритмдік тілінде ұсынылған. Бағдарламаны есептеу нәтижелері бойынша жүйенің беріліс функциясының сипаттамалық теңдеуінің түбірлері және Matlab–Simulink ортасындағы асинхронды қозғалтқыштың жылдамдығының өтпелі графигі анықталды.

https:/doi.org/10.48081/XQWB7163

2021

Выпуск 2

Қазіргі таңда радиоэлектрондық құрылғылардың санының қарқынды өсуі радиожиілік спектрінің тапшылығын туғызады, сонымен қатар электромагниттік жағдайды едәуір қиындатады және радиобақылау функциялары мен міндеттерін жетілдіруді талап етеді. Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасының аумағын есекере отырып, қолданыстағы жерүсті радиомониторинг құралдарының шеңберінде радиобақылаудың функциялары мен міндеттерін сапалы орындау мүмкін емес. Дегенмен осындай аумағы үлкен елдер үшін радиожиілік спектрін пайдалану радиомониторингі жүйесінің тиімділігін арттыру үшін радиобақылау станциясы ретінде төмен орбиталы шағын ғарыш аппараттарды пайдалану орынды. Мақалада қолданыстағы жерүсті радиоэлектрондық құралдар үшін энергетикалық қорды бағалау және талдау жүргізілді және радиомониторингтің функциялары мен міндеттерін орындау үшін бір төмен орбиталық шағын ғарыш аппарат негізінде жерсеріктік радиомониторингтің жабынын талдауы келтірілген. Төмен орбиталы ғарыш аппараттарының негізінде радиомониторинг жүйесін енгізу радиомониторинг жүйесінің тиімділігін арттыруға және Қазақстан Республикасында радиожиілік спектрін тиімді пайдалануға мүмкіндік береді.

https:/doi.org/10.48081/AOOY1040

2021

Выпуск 2

Кентау трансформатор зауытының электрмен жабдықтау жүйесі қоректендіруші, таратушы, трансформаторлық және түрлендіргіш қосалқы станциялардан және оларды байланыстыратын кәбілдік және әуе желілерінен, жоғары және төменгі кернеулі ток өткізгіштерден тұрады. Электрмен жабдықтау жүйесі қызмет көрсетуде сенімді, ыңғайлы және қауіпсіз болатындай және қажетті энергия сапасын, қалыпты және апаттан кейінгі режимдерде электрмен жабдықтаудың үздіксіздігін қамтамасыз ететіндей болып құрылады. Сонымен қатар, электрмен жабдықтау жүйесі шығындар, жылдық шығындар, энергия шығындары бойынша үнемді болуы тиіс. Мақалада зауыт ішіндегі электрмен жабдықталуын есептеу, бетон цехының электр схемасын есептеу және таңдау, зауыттың қоректендіру желісінің кернеуін таңдау, БТҚС трансформаторларының қуатын таңдау, бетон цехының электрмен жабдықталуын есептеу жұмыстары жүргізілді, оған мыналар кіреді: қабылдағыштарды қоректендіру пункттері бойынша бөлу, қоректендіру пункттері бойынша есептеу жүктемелерін анықтау, ұзақ мерзімді рұқсат етілген ток жүктемесі бойынша қоректендіру желісінің қималарын таңдау және оларды кернеудің жоғалуы бойынша тексеру, күштік электр тарату желісі мен қорғаныс аппараттарын таңдау.

https://doi.org/10.48081/BAGK3834

2021

Выпуск 2

В статье рассмотрены основные современные подходы прогнозирования потребления электрической энергии, применяемых в мировой энергетике, в том числе автономное использование моделирования нейросетей. Проведен структурный анализ современных методов формирования математической модели электроэнергетических систем и разработка интеллектуальной информационной системы мониторинга потребления электроэнергии. Изучены основные классические методы проведения прогноза (аналитический, статистический, вероятностный), выявлены их недостатки и уязвимые стороны. Проанализирована вероятность эффективности применения существующих моделей прогнозирования для электроэнергетических систем Республики Казахстан. Разработан список целевых задач, которые нуждаются в реализации алгоритмами прогнозирования потребления электроэнергии на различных объектах.

https:/doi.org/10.48081/DJLB3547

2021

Выпуск 2

Бұл мақалада тозаң дайындау жүйесінің диірмендерінің энергетикалық үнемділігін арттыру бойынша негізгі ережелері баяндалған. Бірінші тарауда энергетикада қолданылатын диірмендер туралы жалпы мағлұмат келтірілді. Диірмендер жіктеліп, олардың сипаттамалары, соның ішінде шарлы барабанды диірмендердің (ШБМ), балғалы диірмендердің, орташа жүрісті диірмендердің жетістіктері мен кемшіліктері баяндалған. Шарлы барабанды диірмендердің (ШБМ), балғалы диірмендердің, орташа жүрісті диірмендердің кемшіліктерін ескере келе, энергетикалық үнемдеу мақсатында әрі арзан, әрі қарапайым үлгідегі жаңа диірменді ұсындық. Ұсынылған диірменнің мүмкіндіктері, ерекшеліктері және жалпы құрылысы туралы баяндадық.

https:/doi.org/10.48081/CDXP6254

2021

Выпуск 2