Металлокерамические сплавы карбид хрома – никель-хром применяют в качестве кислотоупорных материалов в промышленности и для изготовления износостойких деталей. Они конкурируют в этом отношении со сплавами WC–Ni–Cr и TiC– Ni(Co)–Cr. В связи с высокой температурой плавления, твердостью и химической стойкостью высший карбид хрома Сr3С2 применяется как компонент наплавочных сплавов. В данной работе исследуется и предлагается новая технология для защиты деталей энергетических оборудований работающих в экстремальных условиях. Эта технология включает в себя нанесение покрытий из сплавов карбида хрома – никель-хром (Cr3C2-NiCr) с использованием детонационного устройства и последующую импульсно-плазменную обработку. Определено, что импульсно-плазменная обработка (ИПО) приводит к улучшению характеристик покрытия. Коэффициент трения покрытия снижается примерно в два раза, микротвердость материала покрытия Cr3C2-NiCr увеличивается с примерно 12 ГПа (начальное значение) до около 16,2 ГПа, а износостойкость увеличивается вдвое по сравнению с необработанным покрытием. Кроме того, обнаружено, что после импульсно-плазменной обработки покрытие Cr3C2-NiCr становится более устойчивым к абразивному износу и эрозии. Таким образом, предлагаемая дуплекс технология позволяет создавать высококачественные

https://doi.org/10.48081/DZDM1098

2023

Выпуск 3

Как известно, после многократного нагревания воды для бытовых и технологических нужд на поверхностях нагрева остается осадок в виде накипи. Этот осадок значительно уменьшает срок службы технологического оборудования и понижает эффективность теплового нагрева. В практике существуют множество способов для устранения данной проблемы. Электромагнитные и магнитные методы являются хорошей альтернативой классическим методам снижения жесткости воды, поскольку они неинвазивные и дешевы, и не требуют добавления химических веществ в воду, что благоприятно влияет на окружающую среду. В данной статье мы попробуем разобраться в процессах влияния магнитных и электромагнитных полей на соли жесткости, содержащихся в водопроводной воде и обосновать параметры электромагнитной установки, предназначенной для умягчения воды и уменьшения накипи в процессе ее нагрева. Проведенные предварительные исследования позволили сформировать основную идею и гипотезу проекта связанные с использованием электромагнитного поля для изменения свойств воды и ее очистки. Экспериментальные исследования выполнялись в научной лаборатории КАТИУ на специальных установках, предназначенных для обработки воды постоянным и переменным магнитным полем при различных изменениях параметров электрической сети

https://doi.org/10.48081/GZAQ7222

2023

Выпуск 3

В этой работе приведены сведения о перспективах развития солнечных электростанций и факторах, влияющие на ее режим работы на примере Кызылординской области. Основной задачей при строительстве солнечных электростанций является определение подходящих климатических факторов, а также их учет при разработке режимов работы станции. К таким условиям можно отнести уровень солнечного излучения, ясные безоблачные дни, пыльные бури, температуру окружающей среды. Как известно интенсивность солнечного света, которая достигает земли, меняется в зависимости от времени суток, года, местоположения и погодных условий. Общее количество энергии, подсчитанное за день или за год, называется иррадиацией (или еще по-другому «приход солнечной радиации») и показывает, насколько мощным было солнечное излучение. В ходе исследования определены и проанализированы основные причины и климатические факторы, влияющие на режимы работы солнечных электростанций на примере Жалагашской СЭС Кызылординской области. Особо нужно отметить, что такие параметры, как угол падения солнечных лучей, облачность, температура окружающей среды могут существенно влиять на выработку электроэнергии. Учитывая, приведенные факты и проведенные расчеты можно утверждать, что Кызылординский регион имеет большой потенциал солнечной энергии.

https://doi.org/10.48081/ARAT3893

2023

Выпуск 3

В статье изложены понятия о феррорезонансной цепи, о причинах возникновения феррорезонансного явления происходящего в электрической сети. Исследованы электрические цепи, в которых последовательно подключены катушка содержащая ферромагнитный сердечник, конденсатор. Эти испытания проведены с помощью лабораторного комплекса «Теория электрических цепей», а также представлено описание этих устройств блочно-модульного типа. При проведении расчетов по напряжению и току устоявшегося переходящего режима в электрической цепи использован метод эквивалентных синусоид. Составлена схема замещения исследуемой цепи, показаны векторные диаграммы рассматриваемой электрической цепи, характеристики в нелинейной цепи с указанием на графиках зависимости. Представлены экспериментальные вольтамперные характеристики электрической цепи при увеличении и при уменьшении напряжения, выполнен расчет реактивного сопротивления, с последующей установкой закороченной перемычки в схеме участка электрической цепи с конденсатором. Используя экспериментальную характеристику катушки индуктивности и расчетную зависимость тока от напряжения высчитаны зависимости по формулам. И в завершении на одном поле графика построены экспериментальные вольтамперные характеристики цепи (при возрастании и убывании) и рассчитанная зависимость тока от напряжения. Исследованы и сделаны выводы по результатам проделанных измерений.

https://doi.org/10.48081/DRVK7952

2023

Выпуск 3

Қазіргі уақытта орналастырылған 4G сыртқы жылжымалы желілерінің көпшілігі макростарға негізделген. Алайда, макростатистика кең географиялық аймақтарды қамтитын тығыз қамтуды қамтамасыз ету қиын қысқа кідіріс уақыты және жоғары өткізу қабілеттілігі кейбір 5G қосымшалары үшін қажет етеді [1]. Бұл мақалада кең ауқымды MIMO жүйелерінің спектрлік тиімділікті жақсаруы және шағын ұяшықтарды тығыз орналастыру және орналастыру кезінде туындайтын мәселелер, сонымен қоса 5G технологиясының өткізу қабілеттілігінің талаптарын қанағаттандыру қарастырылды. Шағын ұяшықтар қосымша спектрді бөлуді қажет етпестен желінің өткізу қабілетін арттырады, бұл оларды жиілік спектрі аз операторлар үшін немесе спектр жеткіліксіз болған жағдайда тартымды етеді[3]. Сонымен қатар, салада қолданыстағы 4G желілерінің сапасын жақсарту мақсатында тығыз дамыған қалалық жерлерде шағын ұяшықтарды орналастыру 5G технологиясы мен eMBB алғашқы қызметтерінің өткізу қабілеттілігіне қойылатын жоғары талаптарды қанағаттандыру зерттелді. Бұл мақалада nrDLCarrierConfig функциясын қолдана отырып, жаңа NR радиотолқынның 5G төмен түсетін арнасының толқын пішінін қалай параметрлеу және модельдеу керектігі көрсетілген. MATLAB модельдеу ортасында 5G желісінде HDL-кодты генерациялау үшін бейімделген модель құрылды. Бірінші кезекте бұл 5G New Radio (NR) сигналдарын генерациялау, нәтижесінде төмен жиіліктегі қалыптасқан сигналдың есептеулері алынды. Бұл жағдайда F-OFDM сигналдарын генерациялау бойынша осы құралдың мүмкіндіктері қарастырылды.

https://doi.org/10.48081/SJMV3294

2023

Выпуск 3

В данной статье представлены перспективы развития возобновляемой энергетики Казахстана. Произведен анализ ветроэнергетического оборудования. Рассмотрены типы ветряных установок (по количеству лопастей, по номинальной мощности, по направлению оси, по месту расположения). Показаны различия между ветряками, у которых оси вращения: горизонтальная и вертикальная. Отмечено, что горизонтальные установки необходимо по направлению ветра ориентировать, в отличие от вертикальных. Также для горизонтальных ветряков обязательным условием является высокая мачта, так как потоки ветра интенсивнее на высоте на ротор. Меньше нуждаются в этом вертикальные установки. Эффективность работы выше в целом у горизонтальных устройств, чем у вертикальных. В статье рассмотрены типы ветрогенераторов. Описаны конструкции, особенности их конструкции, достоинства и недостатки. Рассмотрены принципы работы устройств, область применения. Рассмотрен коэффициент полезного действия для вертикального и горизонтального ветрогенераторов. Коэффициент полезного действия для вертикального и горизонтального ветряных турбин имеют примерно одинаковое значение. Для вертикальных ветряков это 20 – 30 %, для горизонтальных установок 25 – 35 %. Отмечено в статье, что интерес к возобновляемой энергетике, а именно ветроэнергетика, помогает определять странам вопросы экологии и энергетической безопасности

https://doi.org/10.48081/VXWG4153

2023

Выпуск 3

Қазіргі таңда цифрлық байланыс пен электронды техникада жиі қолданылатын кедергіге орнықты кодтардың бірі – турбо-кодтар болып табылады. Бұл кодтардың даму тарихы отыз жылдан астам уақытты құрайды. Турбо-кодтарды қолданудың өзектілігі бұл кодтардың көмегімен Шеннон шегіне жақын қателерді түзетуге мүмкіндікке қол жеткізумен анықталады. Турбо-кодтар 3G мен 4G стандарттары үшін арна кодтары ретінде пайдаланылды. Бұл стандарттар мобильдік интернеттің пайда болуына септігін тигізді. Бұл ғылыми мақалада кедергіге орнықты кодтардың бірі болып саналатын турбо-кодтар қарастырылып, зерттелді. Оралған турбо-кодтардың компьютерлік моделі құрылды. Ол үшін MatLAB қолданбалы программалар пакетімен интеграцияланған Simulink программалау графикалық ортасы қолданылды. Гаусс арнасының математикалық моделі жасалып, Гаусс арнасындағы турбо-кодтаушының компьютерлік моделі құрылды. Гаусс арнасы ретінде Гаусс шуылы қосылған байланыс арнасы алынды. Цифрлы фазалық модуляцияның екілік түрі қолданылып, бірнеше итерацияның көмегімен жүзеге асырылды. Әр түрлі итерациядағы өнімділік графикалық түрде көрсетілді. 3G және 4G стандарттары үшін арна кодтары ретінде турбо-кодтардан басқа LDPC кодтары пайдаланылғанын ескере отырып, бұл жұмыстың жалғасы ретінде келешекте LDPC кодтарды зерттеу жұмыстары жүргізіледі.

https://doi.org/10.48081/XKHS5012

2023

Выпуск 3

Релелік қорғанысы құрылғыларының өлшеуіш органдар ретінде ток трансформаторларын пайдаланбай, геркондарды қолдану, оларды құрудың өзекті мәселесін шешуге мүмкіндік беретіні, атап өтілді. Осы уақытқа дейін белгілі болған геркондардармен орындалған өлшеуіш органдар электр беріліс желілерін релелік қорғанысы үшін пайдаланған кезде келесі кемшіліктерге тән екендігі анықталды: төмен сезгіштігі, өйткені желінің сымдары жел жүктемелерінің әсерінен тербелістеу мүмкін (яғни кеңістіктегі орнын өзгертеді), ал геркондар бастапқы қалпыда қалады; аталған жүктемелердің әсерінен өлшеуіш органның өзі сынуы мүмкін, бұл сенімділіктің жеткіліксіздігін сипаттайды; қос тізбекті электр беріліс желілері үшін қолдану мүмкін емес. Электр беріліс желілерін релелік қорғаныс үшін геркондармен орындалған екі жаңа өлшеуіш орган ұсынылған, оларда көрсетілген кемшіліктер жоқ: біріншісі – кернеуі 500 кВ желіні қорғау үшін, екіншісі – параллель желілерді қорғау үшін. Олардың құралымдары мен жұмысының толық сипаттамасы берілген. Өлшеуіш органдардың жаңалығы, төрт тікбұрышты брустар мен екі пластинаны, екі Т-тәрізді брустар және П-тәрізді пластиналар, біреуі трапеция тәрізді пластинасы, бірінші жағдайда алты бұрандалы тартымы және екіншісінде – екі бекіткіш жолақты, арқансымды, екі талрепті, екі дискіні және екі тесіп өткен ойық бар қақпақты, пайдалану болып табылады.

https://doi.org/10.48081/JZZW5890

2023

Выпуск 3

Emissions of pollutants are of great public concern due to their impact on the environment and human health. There is an acute issue of saving energy resources while reducing harmful emissions during the combustion of various types of fuel. Used oil, which consists mainly of hydrocarbons, is an excellent alternative for partial or complete replacement of typical design fuels does not contain the heavy residual fraction characteristic of heavy fuels. This article provides an overview of alternative fuel combustion technologies. The review focuses on the principles of operation, key technologies in the field of used oil combustion. As an alternative to existing technologies on the market, an innovative design of a swirl burner for burning various types of fuel is presented in comparison with the closest analogue in terms of design and characteristics. The main advantages of using the innovative design of the burner are substantiated. The conducted literature review and analysis will be useful for further study of the efficient combustion of used oil.

https://doi.org/10.48081/XOTU3472

2023

Выпуск 3

The article considers two options for autonomous power supply using both traditional and non-traditional fuels. The efficiency of using renewable energy sources is described depending on the climate, geographical location and method of energy production. The relevance of this topic is caused by increasingly high environmental requirements for production. Moreover, decentralization with the use of unconventional sources allows the energy system to be more flexible in an autonomous mode, taking into account the time of day, the intensity of solar, wind and hydropower. The use of renewable energy sources is also possible in combination with solid, liquid and gaseous fuels. Combined systems are very convenient for power supply of small objects. These can be settlements remote from centralized power supply, autonomous industrial facilities, peasant farms, livestock farms. One of the energy supply options is more suitable for the northern region of the country with a long cold period and the presence of large coal reserves, there is an opportunity for the consumer to receive gas, as well as heat and electric energy when using coal as a feedstock, a kind of local gas network. The second method will ensure the disposal of animal waste and organic waste.

https://doi.org/10.48081/JZWM4981

2023

Выпуск 3